انصراف اولیای دم از عفو در قصاص و دیه
چنانچه اولیاى دم، از انجام قصاص یا مطالبه دیه صرفنظر کنند، آیا بعداً حقدارند ازنظر خود برگردند؟
در فرض سؤال بعداً نمیتوانند تغییر نظر دهند.
در فرض سؤال بعداً نمیتوانند تغییر نظر دهند.
1 ـ فاضل دیه حقّ قاتل است و از او به ورثه میرسد2ـ آرى میتواند گذشت کند.3- انگیزهها تفاوت نمیکند و معیار عفو است.
ولىّ امر حقّ عفو ندارد، بلکه باید یا قصاص کند، یا دیه بگیرد، (هرکدام که به مصلحت مسلمین باشد)
مطالبات میّت بر هر چیز مقدّم است و اولیاى دم در فرض مسئله حقّ بخشش ندارند.
در قصاص عضو جایز است ولی در قصاص نفس در میان فقها اختلاف است و جواز عفو بعید نیست و احتیاط در مصالحه است ولی دیه خسارتی است که به مقتول وارد میشود و از او به ورثه منتقل میشود و مجنی علیه نمیتواند آن را ببخشد.
اولیاء دمی که رضایت ندادهاند میتوانند دیه خود را بالمناصفه از آنها بگیرند.
میتوانند قصاص را با رضایت قاتل به هر چیزى تبدیل کنند، ولى رعایت انصاف درهرحال خوب است.
آرى، حقّ النّاس است و در اختیار ولىّ دم است.
جدّ پدرى، یا وصی، یا قیّم، حق ندارند دیه صغیر را ببخشند، یا به کمتر از مقدار شرعى مصالحه کنند، مگر اینکه مصلحت خاصی در آنجا حاکم باشد و منفعت صغیر ایجاب کند.
مستحقّ دیه میتواند از قسمتى یا از تمام حقّ خود صرفنظر کند، ولى حاکم شرع نمیتواند تغییرى در آن بدهد، همچنین جانى نیز چنین حقّى را ندارد.
آری حق او محفوظ است ولی باید سهم دیه سایر ورثه را بپردازند.
درصورتیکه قیّم تشخیص داده که دیه گرفتن به نفع آن دیوانه است، بعد از عاقل شدن حق قصاص ندارد در غیر این صورت حق دارد.