وقف توسط شخص حقوقی
شخص حقوقی می تواند واقف باشد؟
در صورتی که شرایط لازمه حاصل شود مانعی ندارد.
عدم لزوم تولیت وقف توسط خود واقف
آیا واقف همان متولی می باشد واگر واقف متولی برای موقوفه مشخص نکند بعد از وقف می تواند متولی برای آن مشخص کند ؟
بايد توجه داشت كه لزومى ندارد واقف خودش متولّى باشد مگر اينكه در ضمن وقف شرط كند والاّ واقف بعد از وقف ديگر تسلّطى بر موقوفه ندارد و اگر خود او متولّى باشد نمى تواند متولّى بعد از خود را تعيين كند مگر اينكه باز هم در ضمن وقف شرط كرده باشد. واگر متولّى در ضمن وقف تعيين نشده باشد اين وظيفه حاكم شرع است كه شخصى را براى تولّى امور وقف تعيين كند و ديگران تسلّطى براى معيّن كردن اين شخصى ندارند.
جابجایی ساختمان برخی از امامزاده‌ها، يا مساجد يا حسينيّه‌ها
آيا مى‌توان ساختمان برخى از امامزاده‌ها، يا مساجد يا حسينيّه‌ها را توسّط دستگاه‌هاى مدرن به مكان ديگرى منتقل كرد، به گونه‌اى كه ساختمان آن صحيح و سالم و بدون كمترين آسيبى در محلّ جديد قابل استفاده باشد؟ در صورت جواز حكم زمين آن چيست و آيا بناى موجود در زمين جديد حكم وقف دارد؟
اين كار جايز نيست؛ زيرا زمين آن وقف و ساختمان، مخصوص همان زمين است، ولى چنانچه اين كار انجام شود، زمين همچنان موقوفه است.
فروش موقوفه به خاطر اختلاف
اگر بين كسانى كه مال براى آنان وقف شده اختلافى پيدا شود به گونهای که بيم آن مىرود كه فسادى به بار آيد، خونى بريزد يا اموالى تلف شود در این صورت تکلیف چیست؟
هرگاه در وقف خاص بين كسانى كه مال براى آنان وقف شده چنان اختلافى پيدا شود كه اگر مال وقف را نفروشند بيم آن مى رود كه فسادى به بار آيد، خونى بريزد يا اموالى تلف شود، در اين صورت مى توانند آن مال را بفروشند و در مصرفى كه به مقصود وقف كننده نزديكتر است صرف نمايند.
عدم جواز فروش موقوفه به خاطر ناتوانی واقف
شخصى چند اصله نخل وقف حضرت سید الشّهداء(علیه السلام) نموده و سالیان طولانى است که خرماى آن صرف عزادارى مى شود، امّا هم اکنون واقف پیر شده و توانایى سرپرستى نخل ها را ندارد و امکان دارد که نخل ها بر اثر بى سرپرستى از بین برود، آیا واقف مى تواند نخل ها را بفروشد و پول آن را خرج ساخت بناى حسینیّه نماید؟
لازم است آنها را به شخص امینى واگذار کند تا آنها را سرپرستى نماید، حتّى مى تواند از درآمد آن اجرتى براى او قرار بدهد; ولى فروش آن نخل ها جایز نیست.
زمین وقفی مشاعی که شریک قصد فروش سهم خود را دارد
مقدارى درخت که چندین سال قبل مسلوب المنفعه شده بود، به مستأجر داده شد، پس از احیاى شرعى، سالها بطور مشاع بوده است. هم اکنون که شریک وقف از دنیا رفته است، ورثه او تصمیم دارند سهمیّه خود را به فروش برسانند، ولى اگر این ملک مشاع، که هم آبى است و هم دیمى، تقسیم گردد، نگهدارى آن مشکل و سودى براى وقف خامس آل عبا(علیه السلام) ندارد. آیا اجازه مى دهید که سهم وقف به فروش برسد و معادل پول آن، ملکى که نزدیک محل باشد خریدارى گردد، یا در راه دیگرى صرف گردد؟
چنانچه به تأیید معتمدین محل، وقف مزبور بلااستفاده مى شود و راهى براى حلّ مشکل به جز فروختن آن نیست، مجاز هستید آن را بفروشید و تحت نظر معتمدین، بلافاصله تبدیل به ملک مناسبى بنمایید.
فروش زمین وقفی به علت بروز اختلاف بین موقوف علیهم
می خواهم بدانم آیا زمین وقفی که برای اولاد ذکور بصورت نسل اندر نسل از واقف گذاشته شده و با توجه به گذشت یک قرن و اختلاف بین اولاد ذکور بر سر زمین یاد شده اولاد ذکور اظهار میدارند که همه آنها میخواهند از زمین استفاده کنند و حاضر به اجاره نیستند آیا میتوانند زمین را بین خودشان تقسیم کنند؟ آیا میتوانند زمین را به همدیگر نه به غیر بفروشند؟
خرید و فروش زمین وقفی جایز نیست و اولاد ذکور نسل فعلی فقط حق استفاده از درآمد آن را دارند و اصل زمین برای همیشه به صورت وقف باقی بماند.
فروش زمین کشاورزی که قسمتی از محصولش وقف شده
زمين كشاورزى که از اين زمين سالى30 كيلوبرنج وقف امام حسين می شد و در حال حاضر اطراف این زمين مسكونى شده و صاحب زمین فوت کرده ایا ورثه می توانند زمین را بفروشند و در سال 30 كيلو برنج خريده به امام حسين بدهند؟
اگر کشاورزی در آنجا ممکن نیست باید زمین را اجاره داده و از اجاره زمین 30 کیلو برنج با کیفیت برنج خود زمین تهیه کنید و در همان مورد مصرف نمایید و باقیمانده اجاره متعلق به ورثه است.
موارد جواز معامله موقوفه
آیا خرید و فروش اموال موقوفه جایز است؟
معامله اموال موقوفه باطل است، ولى هرگاه طورى خراب شود كه نتوانند استفادهاى را كه براى آن وقف شده ببرند، مثلًا فرش مسجد طورى پاره شود كه نتوان از آن براى نماز در مسجد استفاده كرد فروش آن اشكالى ندارد، همچنين مصالح كهنه اى كه بعد از تعمير و نوسازى مسجد زياد مى آيد، ولى پس از فروختن بايد پول آن را در همان مسجد به همان مصرف برسانند و اگر ممكن نشود به مصرفى كه به مقصود واقف نزديكتر است و اگر نيازى نباشد در مساجد ديگر مصرف كنند.
فروش قلیان های وقف شده بر مسجد
آیا وسایلی که وقف مسجد شده است ولی الآن استفاده ای ندارد مثلا قلیان که در روضه های قدیم استفاده می شده اما الآن اصلا استفاده نمی شود را می توان فروخت و صرف باز سازی مسجد کرد؟
در فرض سؤال میتوانند آن را فروخته و صرف سایر هزینه های مسجد کنند.
تغییر شکل قبرستان موقوفه مخروبه برای زیبا سازی شهر
قبرستان قدیمى که سالهاست هیچ میّتى در آن دفن نگردیده، مدفن عدّه زیادى از بزرگان مى باشد و از سوى دیگر با توجّه به مخروبه بودن آن، محلّ مناسبى براى گرد آمدن افراد خلافکارگردیده است. با توجّه به لزوم زیباسازى شهر با تبدیل این منطقه به فضاى سبز و یا مرکز فرهنگى عام المنفعه، به گونه اى که به هیچ یک از قبور مؤمنین در این قبرستان بى احترامى نشود در این رابطه نظر مبارک را ابلاغ فرمایید
در فرض مسأله هرگاه شرایطى که در بالا نوشته اید، دقیقاً و بدون کم و زیاد عمل شود، تغییر وضع قبرستان به شکلى که نوشته اید، مانعى ندارد.
تبدیل قسمتی از شبستان مسجد به حیاط یا برعکس
زمينى وقف مسجد شده، و طبق معمول قسمتى از آن تبديل به حياط، توالت و آبدارخانه، و قسمتى ديگر تبديل به مسجد شده است، ولى به علّت تجديد بنا مقدارى از شبستان مسجد جزء حياط شده يا بالعكس، آيا اشكال دارد؟
در صورتى كه اين كار به نفع مسجد و نمازگزاران بوده باشد اشكالى ندارد.
