مدت زمان پاسخگویی به هر سوال بین 24 تا 72 ساعت است.

لطفا قبل از 72 ساعت از پیگیری سوال و یا ارسال سوال مجدد خودداری فرمائید.

از طریق بخش پیگیری سوال، سوال خود را پیگیری نمایید.

captcha
انصراف

زمان پاسخگویی به سوالات بین 24 تا 72 ساعت می باشد.

انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدهاپربازدیدها

اجبار زارعان به عقد قراردادهایی به‌منظور سلب حق ارتفاع از آنان

همان‌گونه كه مستحضريد بر اساس مادّه يك قانون توزيع عادلانه آب مصوّب 16/12/1361 مجلس شوراى اسلامى، آب‌های جارى در رودها از مشتركات بوده و در اختيار حكومت اسلامى است. با توجّه به مادّه مذكور به سؤال زير پاسخ دهيد:زارعين در طول دو سه نسل بر روی زمين كشاورزى زراعت می‌کنند. عملاً ازنظر عرفى داراى حق ارتفاق (حقّ نسق و حقّابه) هستند. مالك از مدّتى قبل (حدود 30 سال) براى سلب اين حق از زارعان، آنها را مجبور به عقد قراردادهاى كوتاه مدّت (6 ساله) كرده است. زارعان بدون آن‌که بدانند اين قرارداد مكتوب، چه عواقبى دارد آن را امضا کرده‌اند. حال مالك ادّعا می‌کند بعد از پايان قرارداد، آنها هیچ‌گونه حقّى (حق نسق وحقّابه) ندارند. لطفاً بفرماييد: آيا با اين حيله حقّ زارعان از بين می‌رود؟

هرگاه زارعان در آنجا عرفاً داراى چنان حقّى باشند با این‌گونه قراردادها نمی‌توان حقّ آنها را سلب كرد؛ مگر اینکه در قرارداد نسبت به سلب چنان حقوقى تصريح شود.

دسته‌ها: احکام مزارعه

تکلیف زمینی که نَسَق آن را به اسم کشاورز ثبت کرده‌اند

قبل از انقلاب اسلامى زمین مالک در دست کشاورز بوده و آن را کشت می‌کرده است، از طرف حکومت آن زمان نَسَق زمین را به اسم آن کشاورز ثبت کرده‌اند، آیا این نَسَق بندى حقّى براى کشاورز ایجاد می‌کند که بعدازآن قابل نقل باشد؟

چنانچه حقّ نسق در حال حیات براى زارع و بعد از ممات براى فرزندان او جزء عرف محل باشد، از قبیل شرط ضمن العقد در قراردادهاى مزارعه با زارعین محسوب می‌شود و این حق براى او و فرزندانش شرعى خواهد بود.

دسته‌ها: احکام مزارعه

مزارعه دادن زمینی که به‌صورت مزارعه در اختیار کشاورز است

زمین‌های کشاورزى از قدیم الایّام به‌طور مزارعه در اختیار زارعین بوده و زارع هرساله مبلغى به مالک می‌پرداخته است. آیا زارع می‌تواند این زمین را به مبلغى بیشتر به دیگران جهت زراعت یک‌ساله اجاره دهد؟

اگر صاحب زمین با مستأجر شرط مباشرت نکرده باشد، اجاره دادن آن اشکالى ندارد، ولو به زیادتر ازآنچه که اجاره داده است; ولى احتیاط واجب آن است که کارى روى زمین انجام داده باشد، یا وسیله‌ای بر آن اضافه کند.

دسته‌ها: احکام مزارعه

حق کشاورز نسبت به زمینی که مدت طولانی روی آن کارکرده

کشاورزى هستم که حدود چهل سال است به‌صورت ارباب و رعیتی روى زمین مالک، کشاورزى نموده‌ام; اکنون مالک قصد گرفتن زمین را از این‌جانب دارد. آیا حقیر به‌عنوان زارعى که حدود چهل سال روى زمین او کارکرده و زمین او را حفظ کرده و هرسال مبلغى را به‌عنوان حقّ ارباب به او پرداخت‌نموده‌ام، حقّى دارم؟

اگر قراردادى با او در این مورد داشته باشید، حق‌دارید. همچنین اگر در عرف و عادت محل این باشد که براى این‌گونه کارگران حقّ خاصی قائل می‌شوند و طرفین با علم و آگاهى بر این مسئله اقدام نموده‌اند، حق براى شما ثابت می‌شود (مطابق آنچه معمول محل است) در غیر این صورت حقّى ندارید; هرچند مستحب است مالک زمین، ملاحظه حال شمارا بنماید.

دسته‌ها: احکام مزارعه

تکلیف مزارعه اگر زراعت ممکن نشود

هرگاه به‌واسطه پيش آمدى زراعت در زمين ممكن نشود، مثلاً قنات‌ها خراب شود و آب قطع گردد، تکلیف چیست؟

درصورتی‌که مقدارى از زراعت به‌دست‌آمده حتّى مثل قصيل (علف) كه می‌توان آن را به‏ حيوانات داد آن مقدار مطابق قرارداد مال هردوی آنهاست و در بقيّه، مزارعه باطل است.

دسته‌ها: احکام مزارعه

مالک درختی که در زمین دیگران کاشته شده

اگر زارع و دهقان یا کارگر و خادم کسى در زمین دیگران یا پسر در زمین پدر یا شریک در زمین مشاع درخت بنشاند ( بکارد) ، شرعاً این درختان مال کدام‌یک از آنهاست؟

درخت از آن‌کسی است که مالک آن بوده و در زمین نشانیده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمین بوده است صاحب زمین حق دارد که اجاره بگیرد یا درخت را از اصل بیرون بیاورد و به صاحبش بدهد.

دسته‌ها: احکام مزارعه

شرایط مزارعه

در معامله مزارعه چه شرایطی لازم است؟

در مزارعه چند چيز شرط است: 1- صاحب زمين و زارع هر دو بايد بالغ و عاقل باشند و با قصد و اختيار خود مزارعه را انجام دهند و حاكم شرع آنها را از تصرّف در اموالشان جلوگيرى نكرده باشد و سفيه نباشند، 2- همه حاصل زمين به يكى از آن دو اختصاص داده نشود. 3- سهم هرکدام بطورمشاع باشد، مانند نصف يا ثلث حاصل و مثل اينها، بنابراين اگر شرط کنند که نوعى از حاصل مخصوص به يكى و نوع ديگر مخصوص به ديگرى باشد، يا شرط كنند حاصل فلان قسمت از زمين مال يكى و حاصل قسمت ديگر مال دومی‌باشد صحيح نيست و نيز اگر صاحب زمين بگويد اين زمين را زراعت كن و هرچه مى‏خواهى به من بده باطل است.4- بايد مدّتى را كه زمين در اختيار زارع است معیّن کنند و به‌اندازه‌ای باشد كه به دست آمدن حاصل در آن مدّت ممكن شود. 5- زمين بايد قابل زراعت باشد ولى اگر زمين آماده نيست امّا مى‏توان كارى كرد كه آماده زراعت شود مزارعه صحيح است.6- نوع زراعت را بايد معیّن کند، مگر اين‏كه زراعت هر چه باشد تفاوتى در نظر آنها و نظر توده مردم نداشته باشد و يا اين‏كه معلوم باشد كه اين زمين براى چه زراعتى مناسب است. 7- بايد زمين معيّن باشد، بنابراين اگر كسى چند قطعه زمين دارد و بگويد يكى از آنها را به مزارعه دادم درصورتی‌که زمین‌ها در مرغوبيّت متفاوت باشد مزارعه باطل است، ولى اگر آن زمین‌ها يكسان است و مثلاً بگويد مقدار پنج هكتار از اين زمين را به تو واگذار می‌کنم مانعى ندارد و نيز ممكن است زمين را بدون اینکه زارع ديده باشد با اوصاف براى او بيان كند. 8- مخارج زراعت و همچنين بذر و مانند آن را بايد معيّن كنند كه بر عهده چه كسى است؛ ولى اگر مخارجى را كه هرکدام بايد بكنند ميان مردم آن محل معلوم باشد كافى است.

دسته‌ها: احکام مزارعه
پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی