نهالی که از ریشه درخت همسایه روییده
شخصى درختى در زمین خودش مى کارد و ریشه آن به زمین شخص دیگرى مى رسد و از آن نهال مى روید آیا آن نهال از صاحب زمین است و یا از صاحب درخت؟
از صاحب درخت است، لکن صاحب زمین مى تواند یا اجاره بگیرد و یا با اطلاّع به صاحب درخت آن نهال را قطع کند.
غرس نهال به شرط شراکت در زمین باغ
دو نفر زمینى را معامله مى کنند به این عنوان که مالک، زمین خود را به دیگرى واگذار مى کند براى درختکارى و دیگرى هم درخت مى کارد قرارشان بر این بود که بعد از بزرگ شدن درختان، زمین را با درختان نصف کنند ، به همین شکل با رضایت طرفین عمل نمودند ولى تعیین نکردند که این طرف مال تو و آن طرف مال من باشد، آیا این مسأله ضررى به مغارسه مى زند؟
معامله مزبور اشکال ندارد و در موقع بلوغ درختان، مى توانند آن را با رضایت طرفین یا به وسیله قرعه تقسیم کنند و بعد از تقسیم هر کدام مالک سهم خودشان مى شوند.
صاحب درختی که در زمین غیر کاشته شده
اگر زارع و دهقان و یا کارگر و خادم کسى در زمین صاحب زمین درخت مى نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
درخت از آن کسى است که مالک آن بوده و در زمین نشانیده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمین بوده است صاحب زمین حق دارد که اجاره بگیرد یا درخت را ازاصل بیرون بیاورد و به صاحبش بدهد.
صاحب درختی که در زمین پدر کاشته شده
پسرى در زمین پدر بدون اجازه و یا با اجازه پدر درخت مى نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
درخت از آن کسى است که مالک آن بوده و در زمین نشانیده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمین بوده است صاحب زمین حق دارد که اجاره بگیرد یا درخت را از اصل بیرون بیاورد و به صاحبش بدهد.
صاحب درختی که در زمین مشاع کاشته شده
چند برادر در یک خانه زندگى مى کنند و مال و ملک ایشان مشاع است یکى از برادران در زمین مشاع درخت مى نشاند، شرعاً این درختان مال کدام یک از آنهاست؟
درخت از آن کسى است که مالک آن بوده و در زمین نشانیده است لکن اگر بدون اجازه صاحب زمین بوده است صاحب زمین حق دارد که اجاره بگیرد یا درخت را از اصل بیرون بیاورد و به صاحبش بدهد.
تکلیف محصولی که بعد از اتمام مدت مزارعه رشد کرده
اگر بعد از جمع كردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ريشه زراعت در زمين بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، تکلیف چیست؟
چنانچه صاحب زمين و زارع از آن صرف نظر نكرده باشند حاصل سال دوم مطابق سال اوّل بايد تقسيم شود.
تکلیف قرارداد مزارعه در صورت عدم سود
اگر مدّت مزارعه تمام شود و حاصل به دست نيايد، تکلیف چیست؟
هرگاه مدّت مزارعه تمام شود و حاصل به دست نيايد، چنانچه بر اثر كوتاهى زارع باشد صاحب زمين مى تواند زارع را وادار كند كه زراعت را بچيند، ولى اگر به خاطر عقب افتادن سال باشد (طبقآنچه متعارف است) مالك بايد صبر كند و اگر هيچ كدام نباشد و چيدن زراعت باعث ضرر و زيان زارع شود و مالك ضررى نبيند نيز بايد صبر كند، امّا در صورتى كه ضرر متوجّه او شود حق دارد زارع را وادار به چيدن زراعت كند.
آگاهى به بطلان مزارعه بعد از زراعت
هرگاه بعد از زراعت و قبل از پايان محصول بفهمند مزارعه باطل بوده، تکلیف چیست؟
در فرض سوال، اگر بذر از صاحب زمين است زراعت متعلّق به اوست و بايد اجرت زارع را مطابق معمول بپردازد و اگر بذر از زارع باشد زراعت مال اوست و بايد مال الاجاره زمين را مطابق معمول به صاحب زمين بدهد و چنانچه رضايت به باقى ماندن زراعت تا پايان مدّت در زمين خود ندهد زارع بايد آن را بچيند، مگر اينكه اينكار موجب ضرر و زيان او گردد و باقىماندن در زمين و پرداختن مالالاجاره موجب ضرر و زيانى براى مالك نباشد.
اگر زارع بدون عذر زراعت نکند
هرگاه زارع زراعت نكند، تکلیف چیست؟
چنانچه زمين در تصرّف او بوده بايد اجاره آن مدّت را مطابق معمول به مالك بدهد و اگر نقصى در زمين پيدا شده آن را نيز ضامن است.
تکلیف مزارعه با مرگ زارع يا صاحب زمين
اگر بعد از قرارداد، صاحب زمين يا زارع بميرد، تکلیف چیست؟
در فرض سوال، مزارعه به هم نمى خورد و ورثه آنها به جاى آنان خواهند بود، ولى اگر زارع بميرد و شرط كرده باشند كه شخصاً زراعت كند مزارعه به هم مىخورد و اگر زراعت نمايان شده باشد بايد سهم او را به ورثهاش بدهند، ولى ورثه نمى توانند صاحب زمين را مجبور كنند كه زراعت در زمين باقى بماند، مگر اينكه چيدن آن موجب ضرر و زيان آنها شود.