مدت زمان پاسخگویی به هر سوال بین 24 تا 72 ساعت است.

لطفا قبل از 72 ساعت از پیگیری سوال و یا ارسال سوال مجدد خودداری فرمائید.

از طریق بخش پیگیری سوال، سوال خود را پیگیری نمایید.

captcha
انصراف

زمان پاسخگویی به سوالات بین 24 تا 72 ساعت می باشد.

انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدهاپربازدیدها

سرمایه‌گذاری و دریافت سود بدون رعایت شرایط مضاربه

اگر مبلغی را به فردی بدهیم که می‌دانیم با آن کار می‌کند و از او بخواهیم سودی به ما بدهد و دیگر شرایط مضاربه را معین نکنیم، آیا می‌تواند حمل بر مضاربه شود؟

این دریافت سود، ربا است؛ و در عقد مضاربه باید مدّت مضاربه، سهم‌بندی سود، مقدار سرمایه بعلاوه سایر شرایط مضاربه کاملاً مشخص باشد و عقدی است لازم‌الاجرا.

حکم قرارداد «نیم سود نامه «

در منطقه ما از قدیم الایّام رسم بر این بوده که صاحبان سرمایه چند رأس دام در اختیار فرد دیگرى قرار می‌دادند تا از آن‌ها نگهدارى کرده و در پایان سال هرچه خداوند کرامت فرماید «از نتاج و سایر عواید حاصله» بالمناصفه بین یکدیگر تقسیم نمایند، به این قرارداد عرفا «نیم سود نامه» می‌گویند. عرف متداول بر این امر بوده که هم‌زمان با انعقادِ قرارداد «نیم سود نامه» سرمایه (تعداد دام‌ها) تقویم می‌گردیده و پس از پایان مدّت نیز مجدداً دام‌ها تقویم می‌گردید و نخست اصل سرمایه به صاحب سرمایه مسترد و سپس مازاد بر سرمایه اولیه بین طرفین به نسبت مساوى تقسیم می‌گردید. با توجّه به مطالب بالا دو سؤال براى حقیر مطرح است:الف) قرارداد بالا را با کدام‌یک از عقود شرعى تطبیق نماییم؟ به‌عبارت‌دیگر مقررات کدام‌یک از عقود شرعیّه را حاکم بر روابط طرفین کنیم؟ب) اگر در فرض مسئله سرمایه اولیه سهواً یا عمداً تقویم نگردیده باشد، قرارداد منعقده را صحیح می‌دانید؟

الف: این امر شبیه عقد مضاربه است زیرا به عقیده ما عقد مضاربه مخصوص امور تجارى نیست بلکه کارهاى تولیدى و دامدارى و غیر آن را نیز شامل می‌شود و درهرحال قرارداد مزبور صحیح است هرچند نام آن را مضاربه نگذاریم.ب: قرارداد نسبت به نتایج و پشم و شیر و مانند آن به قوّت خود باقى است و نسبت به‌اضافه قیمت مصالحه کنند.

دسته‌ها: کلیات مضاربه

تضمین سود معین بدون در نظر گرفتن فعالیت عامل

يك طلافروش به فردى گفته من یک‌میلیون تومان می‌گیرم و ماهى 30 هزار تومان سود می‌دهم. آيا اين صحيح است؟

اگر به اين معناست كه درهرصورت من ماهى 30 هزار تومان می‌پردازم و ربطى به ميزان فعاليت طلافروش ندارد اين صحيح نيست و رباست؛ اما اگر آن‌یک‌میلیون تومان را داخل سرمايه كند و مورد كار قرار دهد يا به‌عبارت‌دیگر آن فرد را شريك كند اشكالى ندارد ولى بايد كسر معينى از سود را به‌عنوان سهم صاحب سرمايه قرار دهد. (درواقع قرارداد مضاربه انجام دهند)

شراکت در معامله با شرط شرکت در سود فقط و تعیین مقدار سود

اگر به یک نفر پول بدهم و به او بگویم من شریک در سود هستم و نه ضرر؛ و تو باید ماهیانه فلان مبلغ به من بدهی رباست؟

این‌چنین سود گرفتن شرعاً اشکال دارد. اگر بخواهيد ربا نشود بايد در معامله اول بگوييد طبق شرايط مضاربه با شما قرارداد می‌بندم سپس يک معامله جدا هرچند کوچک انجام دهيد و در ضمن معامله دوم شرط کنيد که زیان‌های ضمني معامله اول بر عهده اوست.

شرایط صحت تعیین سود در مضاربه

کسى مبلغى پول را در اختیار دیگرى قرار می‌دهد تا آن را به گردش درآورده و سود حاصله را به‌طور مساوى تقسیم کنند ازآنجایی‌که کسى که پول می‌گیرد به علّت داشتن شریک نمی‌تواند به‌طور دقیق سود حاصله را حساب کند اظهار می‌دارد این پول یعنى مثلاً هر صد هزار تومان به‌طور تقریبى می‌تواند ماهانه سه هزار تومان براى هرکدام سود حاصل کند، آیا این مضاربه صحیح است؟

این مضاربه با سه شرط صحیح است:الف) این‌که قرارداد طبق مضاربه با تعیین سهم سود هر یک، تنظیم شود یعنى معلوم شود از سود حاصل چند درصد مربوط به سرمایه‌گذار و چند درصد مربوط به شخص کار کننده است (در ضمن اگر ضررى حاصل شد باید آن را بپذیرد).ب) باید صاحب‌مال به‌طرف وکالت دهد که بعد از حاصل شدن منفعت سهم او را به مبلغ موردنظر صلح کند.ج) زمانى که منفعتى حاصل نشده پول ماهانه‌ای که می‌پردازد باید به‌عنوان علی‌الحساب باشد.

دریافت اجرت بابت کارهایی که عرفا به اجیر رجوع می‌کنند

در مادّه 555 قانون مدنى جمهورى اسلامى ایران چنین آمده است:«مضارِب باید اعمالى را که براى نوع تجارت متعارف و معمول بلد و زمان است بجا آورد; ولى اگر اعمالى را که بر طبق عرف بایستى به اجیر رجوع کند، خود شخصاً انجام دهد، مستحق اجرت آن نخواهد بود» شایان‌ذکر است نظرات فقها تا حدّ اطّلاع این‌جانب متفاوت است که به سه نمونه آن اشاره می‌شود:الف) امام خمینى (رحمه‌الله) معتقدند که اگر مضارب قصد تبرّع نداشته باشد مستحق اجرت‌المثل است.ب) صاحب شرایع (رحمه‌الله) قائل به عدم استحقاق اجرت‌المثل است.ج) صاحب جواهر (رحمه‌الله) قائل به تفکیک بین قصد تبرّع و عدم تبرّع شده‌اند.نظر حضرت‌عالی در این مورد چیست؟

درصورتی‌که قصد تبرّع داشته باشد شرعاً چیزى به او تعلّق نمی‌گیرد ولى اگر قصد تبرّع نداشته باشد، با توجّه به این‌که این کار طبق قرارداد وظیفه او نیست و نیاز به اجیر دارد، می‌تواند اجرت کار را خود بگیرد.

دسته‌ها: احکام مضاربه

قرارداد عامل با عامل دوم

آيا در مضاربه عامل می‌تواند با اجازه مالك، با عامل دوّم قرارداد ببندد؟ خواه به اين صورت كه خودش را وكيل مالك قرار دهد، يا خودش را عامل مالك قرار داده و با عامل دوم قرارداد منعقد نمايد؟ در ضمن قرارداد دوم فقط به نفع عامل اوّل است؟

درصورتی‌که مالك اصلى چنين اجازه‌ای داده باشد مضاربه دوم صحيح است؛ ولى عامل اوّل نمی‌تواند سودى از اين معامله دريافت دارد، مگر این‌که كارى انجام داده باشد و مبلغ اضافى را در مقابل آن قرار دهد.

دسته‌ها: احکام مضاربه
پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی