ناتوانی عامل از پرداخت اصل و سود مضاربه
فردی با دیگری قرارداد مضاربه میبندد اما عامل به دلایلی فعالیتش متوقف میشود و بعد از مدتی با برطرف کردن مانع به فعالیتش ادامه میدهد منتهی الآن توان برگرداندن اصل و سود سرمایه را ندارد آیا این فرد سرمایهگذار از درآمد و سود حاصله سهم میبرد؟
درصورتیکه قرارداد به قوت خود باقی است و کار همچنان دارای سود است باید سود شما را بپردازد.
حکم مبلغی که طرف مقابل با رضایت خود به صاحب پول میپردازد
زید مقدارى از پول خود را در یکى از شعب بانکى و یا پیش کسى به هر عنوان ودیعه میگذارد و اجازه تصرّف را به او میدهد او نیز در هرماه و یا دو ماه مبلغى را به صاحب پول بهعنوان تشکّر و یا هر عنوان بدون شرط قبلى میپردازد آیا دادن و گرفتن این مبلغ به نظر حضرتعالی چگونه است؟
هرگاه شرط قبلى نباشد اشکالى ندارد.
دریافت سود بابت سرمایهگذاری در کارخانهای که به سوددهی نرسیده
پولی را داخل کارخانه در حال ساختی سرمایهگذاری کردم، چند ماه دیگر این کارخانه به بهرهبرداری میرسد. آیا پولی که بهعنوان سود مضاربه از این شرکت میگیرم حلال است درحالیکه هنوز به سوددهی نرسیده؟
درصورتیکه بهعنوان علیالحساب بدهند مانعی ندارد.
دریافت سود ماهیانه در قالب چند فقره چک در ابتدای کار
اگر مقداری پول به شخصی بدهیم تا با آن کار کند و آن شخص با اطمینان کامل از سود حاصله، مبالغ سود ماهیانه مربوط به ما را بهصورت چک از همان ابتدا به همراه چک اصل سرمایه به ما تحویل دهد و در قرارداد نیز نوع معامله، مصالحه ذکر گردد، آیا این کار اشکال دارد یا درست است؟
چنانچه یقین داشته باشید سود او بیشتر از مبلغی است که به شما میدهد و سود را بهعنوان علیالحساب بدهد، اشکال ندارد.
عدم لزوم محاسبه سهم طرفين بهصورت درصد در مضاربه
آیا در مضاربه لازم است سهم دو طرف حتماً بهصورت درصدى از منافع (مانند نصف و ثلث و مانند آن) باشد؟
لازم نیست؛ بلكه میتوان سهم يكى از دو طرف را در مقدار معيّنى قرارداد، مثلاً گفت در برابر فلان مقدار سرمايه، ده هزار تومان از منافع سهم او میشود، بهشرط اينكه مضاربه مزبور سودى بيش از اين مقدار داشته باشد وگرنه صحيح نيست.
قبول یا رد ادعای عامل در مورد ضرر کردن
آیا اگر عامل ادّعا کند ضرر کرده است و یا سودی نبرده است، باید از او پذیرفت؟
اگر فرد بدسابقه یا متّهمی نباشد باید بپذیریم و چون سرمایه در دست عامل امانت است، سرمایهگذار تنها میتواند او را قسم دهد. «لیس علی الأمین إلاّ الیمین».
مضاربهای که در آنیکطرف ضرر اصل پول را تبرعا بپذیرد
توافق شد آقاى الف فلان مبلغ به آقاى ج بدهد تا با آن تجارت نموده و از سود حاصله ماهيانه فلان مقدار بهصورت علیالحساب به آقاى الف بپردازد و در پايان مدّت (يك سال) سود کلّاً پول محاسبه و چنانچه سودهاى علیالحساب پرداختى بيشتر بود، مابهالتفاوت را باز پس بگيرد و چنانچه كمتر بوده به صاحب پول بپردازد، يا باهم مصالحه كنند و در ضمن آقاى ج ضرر اصل پول را تبرّعاً قبول كرد».آيا مضاربهای كه به شكل فوق انجامشده صحيح است؟
درصورتیکه تبرّع قبول ضرر جزء قرارداد نباشد و فقط يك تعهّد اخلاقى نه الزامى محسوب شود اشكالى ندارد.
اقدام داوطلبانه عامل در قبول ضرر
آیا در معاملات بانکها که بهصورت مضاربه است، اگر بانک که عامل است ضرر را بپذیرد، مخالف عقد مضاربه نیست؟
درصورتیکه خود عامل داوطلبانه برای جلب اعتماد سرمایهگذاران ضرر را قبول کند، مانعی ندارد.
تکلیف عامل در قبال بدهیها و خسارات وارده
آيا عامل صرفاً ضامن تلف شدن اصل سرمايه است، يا علاوه بر آن ضامن بدهیهای حاصله و خسارات وارده ناشى از اتلاف اصل سرمايه نيز میباشد؟توضيح اینکه شخص «الف» طی عقد مضاربه یکمیلیون تومان به شخص «ب» تحويل میدهد و شخص «ب» بدون تعدّى و تفريط اصل سرمايه را تلفکرده و مبلغ دو ميليون تومان نيز بدهكار میشود و به سرمایهگذار مراجعه نموده و خواستار پرداخت بدهى از سوى وى به علّت عدم تعدّدى و تفريط میگردد. سرمایهگذار علیرغم اینکه عدم تعدّدى و تفريط را قبول دارد، مجوّز شرعى پرداخت بدهى را طلب مینماید. حكم شرعى چيست؟
شخص عامل در صورت عدم تعدّى ضامن خسارتهای سرمايه نيست، امّا بدهیهای ديگر را خودش بايد بپردازد.
ضامن خسارت بدون تقصیر عامل در مضاربه
اگر در مضاربه خسارتى بدون تقصير از سوى «کار کننده» حاصل شود، مربوط به کیست؟
در فرض سؤال، مربوط به سرمايه است و نمیتوان خسارت را بر عهده عامل (كار كننده) قرارداد، يا در ميان هر دو تقسيم كرد.
پرداخت منافع سود طرف مقابل در صورت کوتاهی در پرداخت
اینجانب مغازهدار هستم. شخصى مبلغى نزد اینجانب گذاشته تا با سرمایه خود مشترکاً معامله کنم و سود سهام او را بپردازم، یکى دو سال موفّق شدم و سود او را پرداخت ولى دو سال است که موفّق به محاسبه نشدهام، اکنونکه میخواهم سود سالهای گذشته را بپردازم باید همان سود را بپردازم، یا اینکه سود سالانه وى جزء شرکت شده و باید منافع آن را نیز محاسبه کنم؟
چنانچه در پرداختن سود سهام او کوتاهى کردهاید باید منافع آن سود را نیز محاسبه کرده و بپردازید.