جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

پول رهن منزل تا زمانى كه در رهن است خمس ندارد، ولى هر گاه از رهن آزاد شود و ديگر براى آن جهت مورد نياز نباشد، و تا پايان سال خمسى هزينه نگردد خمس به آن تعلق مى گيرد.

پرداخت خمس واجب نیست ولی در سال بعد خمس اموال را محاسبه نماید.

اگر شرایط و نصاب معدن جمع باشد خمس دارد.

گنج داراى نصاب است و نصاب آن صد و پنج مثقال نقره يا پانزده مثقال طلا است، يعنى اگر قيمت چيزى را كه از گنج به دست آمده به اين مقدار برسد خمس آن واجب است، امّا اگر كمتر از آن باشد خمس آن واجب نيست و اگر قيمت آن به پانزده مثقال طلا نرسد ولى به صدو پنج مثقال نقره برسد باز خمس آن واجب است و همچنين عكس آن.

البتّه به عنوان اوّلى گنج ها با شرایطى متعلّق به صاحبان زمین، و در اراضى مباح، متعلق به یابنده آن است; ولى هرگاه حکومت اسلامى به خاطر مصالحى که در عناوین ثانویّه مى گنجد لازم ببیند که گنج در اختیار بیت المال اسلام قرار گیرد، باید مطابق آن عمل شود.

یارانه ها در حکم هدیه هستند و اگر سال خمسى بر آن بگذرد، بنابر احتياط واجب خمس دارد، ولی با توجه به هزینه های بالای زندگی قشرهای ضعیف و متوسط و برای رعایت حال افراد خمس آن را می بخشیم.

اگر انسان در زمينى كه ملك كسى نيست گنجى پيدا كند و مالك آن گنج به هيچ وجه شناخته نيست مال خود اوست و بايد خمس آن را بدهد و نيز اگر در زمينى كه از ديگرى خريده گنجى پيدا كند و بداند مال كسانى كه قبلًا مالك آن زمين بوده‏اند نيست، مال خود او مى‏شود و بايد خمس آن را بدهد، ولى اگر احتمال مى‏دهد كه مال يكى از آنان است، بنابر احتياط واجب بايد به مالك قبلى اطّلاع دهد چنانچه معلوم شود مال او نيست به كسى كه پيش از او، مالك آن زمين بوده اطّلاع مى‏دهد و به همين ترتيب به تمام كسانى كه پيش از او مالك زمين بوده‏اند و آنها را مى‏شناسد خبر مى‏دهد، اگر معلوم شود مال هيچ يك از آنان نيست مال خود او مى‏شود و بايد خمس آن را بدهد.

هرگاه انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد كه در شكم آن جواهرى باشد كه قيمتش بعد از كم كردن مخارج به حدّ نصاب برسد، چنانچه آن‏ حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر است بايد خمس آن را بدهد و اگر اتّفاقاً آن جواهر را بلعيده باشد باز احتياط واجب پرداختن خمس آن است.

چنانچه واقعاً ببخشد و اين مقدار بخشش در شأن او باشد خمس به او تعلّق نمى‏گيرد؛ ولى از فضيلتى محروم شده است.البته اگر براي فرار از خمس باشد اشكال دارد و خمس ساقط نمى‏شود (بنابر احتياط واجب).

در صورتی که صاحبان آن را نشناسد و مقدار آن را نداند تخمیس می شود و اگر سال هم بر آن گذشته باشد به خاطر گذشتن سال، بار دیگر تخمیس می شود.

هرگاه خمس مال حلال مخلوط به حرام را بدهد، بعد صاحبش پيدا شود، بنابراحتياط واجب بايد عوض آن را به او بدهد، همچنين اگر مالى كه صاحبش را نمى‏شناسد به نيّت صدقه از جانب صاحبش بدهد و بعد صاحبش پيدا شود و راضى نشود.

میوه ها خمس دارد.