هرگاه مالى به دست انسان از شخص كافر، يا كسى كه عقيده به خمس ندارد از طريق تجارت يا غير آن بيايد، دادن خمس آن واجب نيست، امّا اگر عقيده به خمس دارد ولى خمس آن را نداده، دادن خمس آن واجب است.
ماهى و حيوانات ديگرى را كه از دريا مىگيرند خمس ندارد، ولى جزء درآمد كسب حساب می‌شود كه اگر در آخر سال چيزى از آن يا قيمت آن اضافه بماند خمس دارد.
مستمری کمیته امداد، هبه محسوب می‌گردد و چنانچه هدیه تا پایان سال خمسی مورداستفاده قرار نگیرد و سال خمسی بر آن بگذرد، بنا بر احتیاط واجب خمس دارد.
اگر از درآمد کسب‌وکار آذوقه‌ای براى مصرف سالش خريده، اگر چيزى در آخر سال از آن زياد بماند، چنانچه مقدار باقیمانده، ارزش مالی داشته باشد (این مقدار را در بازار می‌خرند) و سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد. در غیر این صورت، پرداخت خمس آن واجب نیست اما احتیاط آن است که خمس آن را نیز بدهد.
واجب است خمس چيزى را كه از معادن طلا، نقره، سرب، آهن، مس، زغال‌سنگ، نفت، گوگرد، فيروزه، نمك و معدن‌های ديگر و انواع فلزات به دست مىآورند بدهند و احتياط واجب آن است كه نصاب معيّنى در آن نيست، يعنى آنچه را از معدن استخراج مىكنند كم باشد یا زياد خمس دارد.
درصورتی‌که آماده فروش باشد خمس آن را محاسبه کنید در غیر این صورت جزء درآمد امسال حساب نمی‌شود.
چنانچه نفقه باقی بماند و سال بر آن بگذرد خمس دارد.
اگر جزء هزینه های حج محسوب شده و دریافت نشود خمس ندارد اما اگر دریافت کنند مشمول حکم خمس هدیه است.
چنانچه هديه تا پايان سال خمسى مورداستفاده قرار نگيرد و سال خمسى بر آن بگذرد، بنا بر احتياط واجب خمس دارد و فرقى بین هبه کلان و غیر کلان نیست، مگر هدیه‌های جزئی، مانند نذورات اندکی که می‌آورند و چون احتیاط واجب داریم، مقلدین ما می‌توانند به یکی از مراجع مشهور حوزه علمیّه که اجازه می‌دهند خمس هدیه پرداخت نشود مراجعه کنند؛ ولی پرداخت خمس برکات بسیار فراوانی دارد و ما به‌گونه‌ای عمل نمی‌کنیم که سبب فرار افراد از خمس شود.
پولى را كه خرج خريدن وسايل حرام می‌کند (مانند انگشتر طلا براى مرد و وسايل لهو و لعب) خمس دارد.
با توجه به اینکه در شرایط فعلی خریدوفروش آن در کشور ما وجاهت شرعی روشنی ندارد احتیاط در پرداخت خمس آن است.
درصورتی‌که به‌صورت بلاعوض به آن‌ها تملیک شده باشد، آنچه در پایان سال خمسی باقی می‌ماند بنا بر احتیاط واجب خمس دارد؛ اما اگر به‌عنوان حقوق پرداخت شود اگر تا سررسید سال خمسی چیزی باقی بماند خمس دارد.
