مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

در فرض سؤال مساقات صحیح نیست مگر این که این کار موجب زیادشدن يا مرغوبيت ميوه مى شود احتياج داشته باشد معامله مساقات در آن صحيح است.

در معامله مساقات مى‏توانند صيغه بخوانند، همچنين اگر صاحب درخت به‌قصد مساقات آن را در اختیار كسى كه كار می‌کند بگذارد و او نيز به همين قصد تحويل گيرد بی‌آنکه صیغه‌ای بخواند، باز معامله صحيح است (ولى گفتگوى لازم براى مدّت و شرايط بايد قبلاً شده باشد).

معامله مساقات علاوه بر درختان ميوه در مورد درختانى مانند درخت گل كه از گل آن براى گلاب‌گیری و مانند آن استفاده مى‏كنند و يا درختانى مثل درخت حنا و سدر كه از برگ آن‌ها بهره مى‏گيرند، يا بعضى از درختان كه از شيره و صمغ آن استفاده مى‏كنند صحيح است، ولى در مورد درختانى كه هیچ‌یک از این‌ها را ندارد مساقات صحيح نيست.

معامله مساقات با مرگ صاحب باغ به هم نمى‏خورد و ورثه او به‌جای‏ او هستند، امّا اگر كسى كه تربيت درخت‌ها به او واگذارشده بميرد درصورتی‌که شرط كرده باشند خودش باغدارى كند معامله به هم مى‏خورد، ولى اگر چنين شرطى نكرده باشند ورثه او جانشين او مى‏شوند.

آری، ممكن است طرف قرارداد در مساقات متعدّد باشد يعنى صاحب باغ آن را در اختيار چند نفر بگذارد و با آن‌ها قرارداد مساقات ببندد.

هرگاه كسى درختان ميوه خود را تا مدّت معيّنى به ديگرى واگذار كند كه در مقابل دريافت سهمى از ميوه، باغ او را آبيارى و رسيدگى نمايد اين معامله را «مساقات» گويند.

مال صاحب باغ است، ولى بايد اجرت آبيارى و كارهاى ديگر را مطابق معمول به كسى كه درختان را سرپرستى كرده بدهد.

اگر درختان قطع شود، مالکیت هرکدام نسبت به سهم خود از زمین باقى است و هرکسی درخت‌ها را قطع کرده ضامن است.

در فرض سؤال، اگر قرارداد روشنى بگذارند و تعداد چيدن و سهم هرکدام را مشخص كنند صحيح است، هرچند مساقات ناميده نمى‏شود.

اشکالی ندارد.

از عقود لازم است.

در فرض سؤال، اگر به كارهاى ديگرى مانند بیل زدن و كود دادن و سم‌پاشی كه موجب زیادشدن يا مرغوبيت ميوه مى‏شود احتياج داشته باشد معامله مساقات در آن صحيح است.