مالک فاضل دیه و گذشت از گرفتن آن
در مواردى كه قصاص قاتل، مشروط به ردّ فاضل ديه از سوى اولياى دم است فاضل ديه به چه کسی تعلق می گیرد؟ در صورتى كه به قاتل تعلق میگیرد، آيا مىتواند از حقّ خويش گذشت كند؟آيا انگيزه قاتل در حكم فوق تأثيرى دارد؟ مثلًا اگر انگيزه قاتل محروم كردن ورثه از ديه، يا خروج از بلا تكليفى و نجات از زندان باشد، (به هنگامى كه اولياى دم به دليل اعسار، قادر به پرداخت فاضل ديه نيستند، و از طرف ديگر نه حاضر به دريافت ديه هستند، و نه قاتل را عفو مىكنند.) آيا عفو در همه موارد صحيح است؟
فاضل ديه حقّ قاتل است، و از او به ورثه مى رسد. و قاتل مى تواند از دریافت آن گذشت كند و هر گونه انگيزه در عفو تاثیری در حکم ندارد و معيار عفو است.
مشکوک بودن قتل دو نفر توسط دو قاتل به صور مجزا
اگر دو مرد، دو مرد دیگر را بکشند ولی اعتراف نکنندکه هرکدام کدامیک راکشته است و قابل تفکیک نباشد و ولی دم یکی ازمقتولین از قصاص صرف نظرکند و ولی دم دیگری خواهان قصاص باشد؛ در مورداین دو متهم چگونه حکم می شود؟
اولیاء دمی که رضایت نداده اند می توانند دیه خود را بالمناصفه از آن دو بگیرند.
درخواست قصاص سه زن و یک مرد که مشترکا زنی را به قتل رساندند
اگر سه زن و یک مرد مشترکا زن مسلمانی را به قتل برسانند و اولیای دم زن خواهان قصاص همگی باشند مقدار دیه پرداختی چقدر است؟
اگر قاتلین مسلمان باشند معادل دیه کامله دو مرد را بپردازند که به نسبت میان ورثه تقسیم می شود.
حق انتخاب نوع دیه در صورت پرداخت دیه به صغیر از طرف ورثه کبیر
چنانچه در قصاص برخى از اولیاى میّت صغیر و برخى کبیرباشند و ورثه کبیر خواهان قصاص قاتل شوند، در این صورت باید سهم صغار را از دیه بپردازند. آیا ورثه کبیر مى توانند نوع دیه را از نظر جنس و قیمت تعیین نمایند؟ یا براى رعایت غبطه صغار، قیّم آنها، یا دادگاه، باید سهم الدیّه صغار را از جنس گرانتر (مانند گاو و گوسفند) تعیین کند؟
تعیین نوع دیه به اختیار کسانى است که مى خواهند دیه را به صغیر بپردازند.
انتخاب نوع دیه
در صورت پرداخت دیه از ناحیّه جانى، انتخاب نوع دیه به عهده پرداخت کننده است یا گیرنده؟
در مواردى که حکم مبنى بر قصاص است انتخاب نوع دیه به عهده پرداخت کننده است.
مطالبه دیه برای اجرای حکم قصاص نفس
بعضا در دادگاه های ایران از شاکی برای اجرای حکم اعدام کسی که به قصاص نفس محکوم شده دیه طلب می کنند و اگر ولی دم نتواند دیه را بپردازد مجرم از قصاص جان سالم به در می برد. آیا این این امر ریشه فقهی دارد؟
در بعضی از موارد که شخص جانی و مجنی علیه برابری نداشته باشند مطالبه مقداری دیه می شود و اگر اولیا دم نتوانند دیه را به جانی بپردازند او قصاص نمی شود ولی باید دیه بدهد.
دیه و قصاص مردی که چند زن را کشته
اگر مردى چندین زن محقون الدّم را بکشد، و برخى از اولیاى دم آنها خواهان قصاص، و بعضى طالب دیه باشند، به چه ترتیب عمل خواهد شد؟
هرگاه بعضى قصاص کنند (مثلا اولیاى دم یکى از مقتولین فاضل دیه را بپردازد و قصاص کند) دیه بقیّه از اموال قاتل پرداخته مى شود.
نحوه محاسبه تفاضل دیه قاتلین محکوم به قصاص
در صورتی که سه زن و سه مرد مشارکتاً دو برادر و دو خواهر را عمداً به قتل برسانند. اگر اولیاء دم مقتولین بخواهند همه قاتلین را قصاص کنند به هر یک از قاتلین باید چه مقدار از دیه به عنوان تفاضل دیه داده شود؟
هر گاه سه مرد و سه زن مشترکا دو برادر و دو خواهر را به قتل برسانند و ولی آنها بخواهند همه آنها را قصاص کند مانعی ندارد ولی مقدار یک دیه و نصف را باید به طور مساوی به اولیای سه مرد بدهند ولی اولیای سه زن چیزی از آن نمی برند زیرا دیه آن چهار نفر (دو خواهر و دو برادر) مساوی با سه دیه کامل است و دیه شش نفر (سه مرد و سه زن) معادل چهار دیه و نصف است بنابراین فاضل دیه، یک دیه و نصف می شود که باید به اولیای آن سه مرد بدهند.
دریافت دیه و قصاص در صورت تعدد جنایت
آیا در جنایت عمدی می تواند برای قسمتی ازجنایت طلب قصاص کرده وبرای بخش دیگر دیه بگیرد؟
در صورتی که جنایات متعدد باشد مثل اینکه چند انگشت او را قطع کند مانعی ندارد.