جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

هرگاه شك در اعلم بودن چند مجتهد و عدم ترجيح یکی از آن‌ها داشته باشد از هركدام بخواهد می‌تواند تقليد كند.‌

اگر تقلید خود را از مجتهدى به مجتهد ديگر تغییر دهد، اعاده اعمال سابق لازم نيست ولی باید از این به بعد مطابق فتواى مجتهد جديدی که انتخاب کرده عمل کند.‌

هرگاه شناختن «اعلم» به‌طورقطع ممكن نشود، احتياط واجب آن است از كسى تقليد كند، كه گمان به اعلم بودن او دارد‌

آرى مى‌توانند به روحانى محل، كه مورد اعتماد آن‌هاست، رجوع كنند.‌

هر کس وظیفه دارد در صورت علم به اختلاف، نسبت به اعلم، از اهل خبره - یعنى علماء و مدرسین مورد وثوق - تحقیق کند، اگر اعلم براى او ثابت نشد، در میان آن عدّه که مطرح هستند مخیّر است.‌

درصورتی‌که هر یک از آن‌ها در بخشى از فقه اعلم باشند و ضوابط مرجعیت بر آن‌ها تطبیق کند، اشکال ندارد.‌

هرگاه مرجع تقليدي فوت کند مقلدين او بايد يک مرجع زنده که او را اعلم از ديگران می‌دانند انتخاب کنند و تمامی مسائل خود را از او تقلید نمایند. همچنین اگر بخواهند بر تقليد مرجع ميت باقي بمانند در مسائلی که به فتوای میت عمل کرده‌اند مجازند و در مسائلی که عمل‌نکرده‌اند باید به فتوای زنده عمل نمایند پس در مسائلى كه اولين بار است مورد ابتلا آن‌ها قرار مى‏گيرد مثل‌اینکه اولين بار است به حج يا عمره مى‏رود به فتواى زنده عمل نمایند.

اجتهاد در اهل خبره براى تشخیص اعلم شرط نیست.‌

هیچ‌کدام از این‌ها معیار نیست؛ معیار اعلم بودن آن مرجع است که راه‌های تشخیص آن در رساله ذکرشده است.‌

تنها در مواردى که در زمان حیات مرجع متوفی به فتواى او عمل‌نکرده‌اند، یا لااقل شک در عمل دارند، می‌توانند به فتواى مرجع زنده عمل کنند. ولى اگر اعلمیت مرجع حىّ نسبت به متوفی ثابت شود، در تمام مسائل می‌توانند از مرجع زنده تقلید کنند.‌

در مسائلی که از کسى تقلید کرده‌اید، باید باقى بمانید; مگر این‌که ثابت شود نفر دوم اعلم است و یا مرجع شما در آن مسئله احتیاط کند که در این مورد رجوع به غیر جایز است.‌

اگر بچه مميزي باشد که عباداتش صحيح است، می‌تواند باقي باشد.