اقسام شروط ضمن عقد نکاح
شروط ضمن عقد نكاح بر چند قسم است؟
شروط ضمن عقد بر دو قسم است:الف) شروطى كه بيانگر صفات طرفين است، مثل اینکه شرط میشود زوج مهندس است يا سنّش 25 سال است يا همسر ندارد يا ... . اگر بعداً خلاف اين شروط ظاهر شود زوجه در اينجا حق فسخ عقد نكاح را دارد.ب) شرایطی كه غير از صفات طرفين را دربرمی گيرد، مثل آنجا كه گفته شود زوج خانه مستقل براى زندگى تهيه میکند. در اين دسته از شرايط اگر خلاف آن ظاهر شد (مثلاً در مورد بالا زوج در خانه پدر زندگى كند) زوجه حق فسخ عقد نكاح را نخواهد داشت. البته بايد توجه داشت حاكم شرع میتواند او را مجبور كند تا به شرطش عمل كند.
مشروط کردن ازدواج مجدد مرد به اذن همسر
آیا زن میتواند در ضمن عقد شرط نماید که اگر مرد بخواهد ازدواج مجدد داشته باشد (دائم یا موقت) از او اجازه بگیرد، چنین شرطی صحیح است؟
چنین شرطی جایز نیست ولی زن میتواند شرط کند اگر مرد ازدواج مجدد کرد وکالت در طلاق داشته باشد و مردان هم باید در اینگونه موارد رعایت حال همسران خود را بکنند.
شرط توارث زوجین در عقد موقّت
آیا در عقد موقت میتوان شرط نمود که زوج و زوجه از هم ارث ببرند؟
این شرط صحیح نیست و با شرط، تنها امور اعتباری تغییر می کند ولی امر تکوینی خارجی مانند خویشاوندی و زوجه شدن و احکام الهی مترتب بر آن را نمی توان تغییر داد، ولی می تواند در عقد موقّت از ثلث برای زوجه یا زوج وصیت شود.
انصراف شرط عدم ازدواج مجدد زوج به عقد دائم
با توجّه به اینکه در قانون مدنى، نکاح اعمّ از دائم و منقطع است، درصورتیکه زوج شروط مندرج در عقدنامه را پذیرفته باشد و ازدواج مجدّد (اعم از دائم یا منقطع) نماید، آیا زوجه میتواند تقاضاى طلاق کند؟ آیا همسر دیگر، شامل نکاح موقّت هم میشود؟ آیا در صورت اثبات و تحقّق تخلّف، دادگاه میتواند حکم فسخ نکاح را صادر نماید؟
شرط مزبور منصرف به ازدواج دائم است و شامل عقد موقّت کوتاه مدّت نمیشود. ولى اگر عقد موقّت براى مدّت طولانى، مثلاً چند سال باشد، زن (طبق شرایط عقدنامه) وکیل در طلاق خواهد بود.
لزوم عمل به شروطی که قبل از عقد توافق شده است
چنانچه مردی قبل از جاری شدن صیغهی عقد و به هنگام گفتگوهای مقدماتی ازدواج شروطی را گذاشته و توافق کرده، امضا نمودهاند مثل اینکه زن (با دارایی و عدم دارایی شوهر زندگی نماید یا قبل از سامان گرفتن زندگی دختر مهریه را مطالبه ننماید) اما این شروط در قبالهی نکاح ذکر نشده است، آیا این شروط اعتبار دارد و لازم است طرفین به آن عمل نمایند؟
هرگاه قبلاً توافق بر شروطى شده و طرفین آن را امضا کردهاند، سپس عقد خواندهشده، این شروط لازمالاجرا است؛ و بهاصطلاح فقهى از قبیل شروط مبنی علیها العقد است.
شرط عدم توارث زوجین در عقد دائم
آیا در عقد دائم می توان شرط کرد زوجه از زوج یا بالعکس آن ارث نبرد؟
چنین شرطی صحیح نیست و با شرط، تنها امور اعتباری تغییر می کند ولی امر تکوینی خارجی مانند خویشاوندی و زوجه شدن و احکام الهی مترتب بر آن را نمی توان تغییر داد، ولی می تواند در عقد دائم شرط کنند که مطالبه ارث نکنند یا در زمان حیات چیزی بگیرند و در عوض شرط کنند مطالبه ارث نکنند.
شرط عدم پرداخت نفقه در عقد دائم
آیا شرط اسقاط¬ نفقه در عقد دائم جایز است؟
این شرط اشکال دارد، ولی هرگاه در ضمن عقد شرط کند که زن نفقه خود را ببخشد، مانعی ندارد.
شرط بچهدار نشدن در ضمن عقد دائم
آیا مرد یا زن میتوانند در ضمن عقد دائم شرط نمایند که بچهدار نشوند و در صورت تخلّف شرط از یکدیگر جدا شوند؟(البته در مورد زن وکالت در طلاق داشته باشد)
در فرض سؤال جایز نیست. (زن نمیتواند چنین شرطی کند و بر مرد نیز در شرایط فعلی جایز نیست.)
شرط عدم رابطه جنسی در عقد موقّت
آیا در ازدواج موقّت، مرد میتواند نداشتن رابطه جنسی را شرط کند؟ در صورت شرط عقد چه کمی دارد؟
در ازدواج موقّت اشکال ندارد و عقد صحیح است.
شرط مجهول در ضمن عقد
دوشیزهای بهطور رسمى به عقد همسرش درآمد. زوج علاوه بر شروط ضمن عقد نکاح، شرط زیر را نیز متعهّد گردید:(در ضمن عقد خارج لازم شرط شد که هر زمان زوج خانه ملکى تهیّه نمود، دو دانگ آن را بهطور رسمى به زوجه انتقال دهد) علیرغم مرسوم بودن چنین شرطى در محاضر، وکیل زوج ادّعاى باطل بودن آن را مینماید. لطفاً در این رابطه بفرمایید: با توجّه به اینکه مشروط در عقد فوق ملک بهعنوان عام نبوده، بلکه بهصورت خانه بوده و آنهم بهصورت دو دانگ از ششدانگ تعیینشده است. آیا بازهم شرط موردنظر مجهول و باطل است؟
با توجّه به اینکه مشخصات خانه ازنظر متراژ و قیمت و مانند آن تعیین نشده، شرط مجهول بوده و خالى از اشکال نیست. بهتر آن است طرفین در مورد خانه باهم مصالحه کنند.
لزوم ذکر شرط در متن عقد
آیا شرایط نکاح باید در متن عقد ذکر شود، یا در خارج عقد؟
شرایط باید در متن عقد باشد، مگر اینکه قبلاً بر آن توافق شود و عقد را مبنى بر آن شرایط بخوانند.