جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

دشوارى شرایط اقتصادى ربطى به وظیفه امر به معروف و نهى از منکر ندارد.

اين مرحله از امر به معروف و نهى از منكر بلكه به طور كلّى مرحله فيزيكى و برخورد با مجرمين بر عهده حكومت اسلامى است و افراد ديگر حق دخالت ندارند و هرگاه كسى خودسرانه اين كار را كند قصاص دارد.

در مواردى كه منصوص است، يا تأثيرى در امر به‏ معروف‏ و نهى از منكر دارد، يا مجرم، متجاهر است، اظهار آن مانعى ندارد، در غير اين سه صورت، در ملأ عام انجام نگيرد.

در موارد جهل به حکم واجب است و در جهل به موضوع لازم نیست مگر اینکه موضوع خطرناکی باشد.

هرگاه احتمال صحيح داده شود كه سكوت، سبب مى‏شود كه عمل منكرى معروف، يا عمل معروفى منكر شود، بر همه مخصوصاً علماى اسلام واجب است كه حق را اظهار و اعلام كنند و سكوت جايز نيست.

این امر و نهی، مستحب می باشد.

حکومت اسلامى و مسلمانان نسبت به گناهان پنهانى افراد وظیفه اى ندارند، ولى بدون شک نسبت به گناهانى که به طور علنى و آشکار، در سطح جامعه انجام مى شود وظیفه نهى از منکر دارند، و الاّ جایى براى انجام این وظیفه مهم باقى نمى ماند.

امر به معروف و نهى از منكر مراتبى دارد كه بعضى از اين مراتب، احتياج به اجازه حاكم ‏شرع ندارد و بعضى از موارد آن احتیاج به اذن حاکم شرع دارد.

هرگاه سكوت علماى اسلام يا غير آنها موجب تقويت ظالم يا تأييد او شود، يا سبب جرأت او بر ساير محرّمات گردد، واجب است اظهار حق و انكار باطل كنند، هر چند تأثير فورى نداشته باشد.

امر به معروف و نهى از منكر بر تمام افراد عاقل و بالغ با شرايط زير واجب است: 1- كسى كه مى‏خواهد امر و نهى كند بايد يقين داشته باشد كه طرف مقابل مشغول انجام حرام يا ترك واجبى است. 2- احتمال دهد كه امر و نهى او اثردارد، خواه اثر فورى داشته باشد يا غير فورى، كامل يا ناقص، بنابراين اگر بداند هيچ اثر نمى‏كند واجب نيست. 3- در امر و نهى او مفسده و ضررى نباشد، پس اگر بداند يا خوف اين باشد كه امر يا نهى او، ضرر جانى يا عرضى و آبرويى يا مالى قابل توجّه نسبت به او يا بعضى از مؤمنين مى‏رساند واجب نيست، ولى اگر معروف و منكر از امورى باشد كه شارع مقدّس اسلام اهمّيّت زيادى به آن مى‏دهد (مانند حفظ اسلام و قرآن و استقلال ممالك اسلامى، يا حفظ احكام ضرورى اسلام)، بايد اعتنا به ضرر نكند و با بذل جان و مال در حفظ آنها بكوشد.

امر به معروف و نهی از منکر واجب کفائی است، باید به صورتى باشد که خلاف شرعى در آن پیش نیاید، و به زبان خوش و منطقى انجام گیرد و اگر به اندازه کافی امر به معروف کننده از جنس موافق باشد لزومی ندارد جنس مخالف اقدام کند.

اگر نهى از منکر را ترک کند فاسق است.