جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

Məsələ 1215: Bir şəxs dünyasını dəyişmiş şəxsin qəza namazları üçün əcir olarsa, namaz məsələlərini yaxşıca bilməli, düzgün qiraətə malik olmalıdır.

Məsələ 1216: Bir başqası tərəfindən namaz və ya oruc, eləcə də bir ibadəti yerinə yetirmək istəyən şəxs öz niyyətində meyyiti müəyyənləşdirməlidir. Meyyitin adını bilmək zəruri deyil, müəyyən əlamət və nişanə ilə müəyyənləşdirmək bəs edər.

Məsələ 1217: Meyyitin qəza ibadətini yerinə yetirən şəxs özünü meyyitin yerində fərz etməli, meyyitin öhdəsində olan qəzanı yerinə yetirməlidir. Əgər ibadəti yerinə yetirib savabını hədiyyə etsə, qəza ödənməz.

Məsələ 1220: Vacib ehtiyata əsasən meyyitin ibadətlərini yerinə yetirməyi öhdəsinə götürmüş şəxs namazın şərtlərini ödəməyə qadir olmalıdır. Məsələn, namazı oturaq qılan şəxs naib ola bilməz. Hətta vacib ehtiyata əsasən, təyəmmüm və cəbirə ilə namaz qılan şəxs naib olmamalıdır.

Məsələ 1221: Kişi qadın, qadın kişi üçün naib ola bilər. Naib namazın asta və uca qılınmasında meyyitin yox, öz vəzifəsinə əməl etməlidir. Meyyitin qəza namazı tərtiblə qılınmaya bilər. Amma bir günün günorta və ikindi, şam və xiftən namazlarında tərtibə riayat olunmalıdır.

Məsələ 1222: Namaz və oruc üçün əcir tutulan şəxslə xüsusi şərt kəsilərsə (məsələn, namazı məsciddə və ya müəyyən saatda qılması deyilərsə) bu şərtə əməl etməlidir. Amma xüsusi bir şərt olmasa, vəzifəsinə uyğun adi qaydada hərəkət etməlidir. Müstəhəbləri də adi qaydada yerinə yetirə bilər. Bundan artığına vəzifəli deyil. Nə qədər ki, şərt kəsilməyib, ayat namazlarını qılması vacib deyil.

Məsələ 1223: Meyyitin qəza namazları üçün bir neçə şəxs əcir tutularsa, onların hərəsi üçün müəyyən vaxt tə’yin etmək lazım deyil. Onlar həmin namazları istədikləri vaxt qıla bilər. Amma namazlar arasında tərtibə riayat etmək üçün müstəhəb ehtiyat budur ki, onların hər biri üçün müəyyən vaxt tə’yin edilsin. Məsələn, biri ilə sübhdən günortayadək, o biri ilə günortadan axşamadək namaz qılması şərt kəsilsin. Yə’ni hər iki şəxs məsələn, günorta namazından başlayıb sübh namazınadək qılsın. Bir və ya bir neçə günün namazının qılınmasının fərqi yoxdur.

Məsələ 1224: Əgər əcir tutulmuş şəxs öhdəsində olan namaz və orucları yerinə yetirməmiş dünyasını dəyişərsə, muzdu tam aldığı halda bütün namazları qılacağını öhdəsinə götürmüşsə, qılınmamış namazların muzdu onun malından götürülməlidir. Əgər belə bir şərt kəsilməmişsə, vərəsələri onun malından götürüb qalan namazların icrası üçün əcir tutmalıdırlar. Dünyasını dəyişmiş əcirin malı olmadıqda vərəsələrə bir şey vacib olmur. Amma yaxşı olar ki, meyyitin borcu ödənsin.

Məsələ 1225: Əgər əcir öhdəsinə götürdüyü əməli başa vurmamış dünyasını dəyişərsə və özünün də qəza namazı qalarsa, öhdəsinə götürdüyü namazların qılınması üçün onun malından əcir tutulmalıdır. Əgər özünün qılması şərt kəsilibsə, yerinə yetirilməmiş namazların haqqı qaytarılmalıdır. Amma həmin şəxsin öz qəza namazları üçün malından götürə bilməzlər. Yalnız vərəsələrin razılığı ilə və ya malının üçdə birini vəsiyyət etsə belə etmək olar.

Məsələ 1218: Meyyitin ibadət borcu o vaxt ödənər ki, ibadəti öhdəsinə götürmüş şəxs onu yerinə yetirsin. Əminlik olmazsa, kifayat etməz. Amma namazın qılındığına əmin olduqda, onun düzgün qılınıb-qılınmamasını bilməməyin eybi yoxdur.

Məsələ 1219: Əgər naib (qəza namazını yerinə yetirməyi öhdəsinə götürmüş şəxs) namazı qıldığını söyləyərsə, onun sözü ilə kifayatlənmək olmaz. Bu şəxs e’tibarlı bir şəxs olduqda isə sözü mö’təbərdir.

Məsələ 1226: Camaat namazı böyük əhəmiyyət daşıyan müstəhəb əməllərdən, ən böyük dini göstəricilərdəndir. Rəvayatlərdə bu məsələyə xüsusi əhəmiyyət verilmişdir. Xüsusi ilə, məscidin qonşuları və məscidin azan səsini eşidən şəxsə tə’kidlə tövsiyə olunur. Yaxşı olar ki, insan bacardığı həddə namazını camaatla qılsın. Rəvayatdə bildirilir ki, bir şəxs İmam-camaata iqtida etsə, onun namazının hər rəkətinə 150 namazın savabı verilər. Əgər iqtida edən iki nəfər olsa bu savab 600 namazın savabına çatar. Namaz qılanların sayı artdıqca namazın da savabı artır. Əgər iqtida edənlərin sayı on nəfərə çatarsa, bu namazın savabını bütün göy kağız, dənizlər mürəkkəb, ağaclar qələm olsa, mələklər, insanlar və cinlər yazsa, onu yazıb başa vura bilməzlər.