جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

Məsələ 1865: İnsanın orada nə qədər qalması mə’lum olmayan mehmanxana və hotellərdə bir gecə üçün 100 tumən verilməsinə qərara gəlsələr və (buna) hər iki tərəf razılaşsa, eybi yoxdur. Lakin, icarə müddətini müəyyən etmədiklərinə görə icarə düzgün deyil. Bu baxımdan, onun sahibinin razılığı olana qədər (orada) qala bilər, əks halda (orada qalmaq) hüququ yoxdur. Amma, qaldığı gecələrin sayını əvvəlcədən müəyyən etsələr, müddətin sonuna qədər (orada) qalmaq hüququ var.

Məsələ 1866: Əgər torpağı buğda və arpa əkmək üçün icarə versə və icarə malını (da) həmin torpağın buğda və arpasından qərar versə, icarə düzgün deyil, həmçinin, torpağın digər məhsullarının qarşısında.

Məsələ 1867: Bir şəxsin icarə verdiyi şeyi təhvil verməzdən öncə icarə malını tələb etmək hüququ yoxdur. Həmçinin, əgər bir iş görmək üçün əcir olubsa, işi görməzdən öncə öz əcir olmağının haqqını tələb etmək hüququ yoxdur.

Məsələ 1868: Əcir olmuş fəhlənin muzdunu təri qurumazdan öncə vermək müstəhəbdir. Əgər fəhlənin buna meyli olmasa, məsələn, muzdunu hər ayda almaq istəsə, istisnadır.

Məsələ 1869: Əgər icarə verdiyi şeyi icarə edən təhvil versə, amma o, təhvil almasa və yaxud təhvil alıb, ondan istifadə etməsə, icarənin malını ödəməlidir.

Məsələ 1870: Əgər bir şəxs, müəyyən bir gündə hansısa bir işi görmək üçün əcir olsa və təyin edilmiş gündə işi görmək üçün hazır olsa, lakin iş sahibi onu işlətməsə, onun muzdunu verməlidir. Məsələn, əgər bir bənnanı müəyyən gündə bina tikmək üçün əcir etsə və bənna həmin gündə işləməyə hazır olsa, lakin iş sahibi boyun qaçırsa və bənna o gündə işsiz qalsa, onun muzdunu verməlidir. Lakin özü və yaxud da başqası üçün iş görsə, ehtiyata əsaəsn, yalnız (qiymət) fərqini birinci iş sahibindən (ikinci muzd az olan halda) ala bilər.

Məsələ 1871: Əgər icarə müddəti tamam olandan sonra və yaxud icarə əsnasında icarənin batil olmasını anlasa, icarə edən gərək icarə malını adi dəyər (qiymət) miqdarında (müqavilənin qiymətindən az və yaxud çox olmasından asılı olmayaraq) mülk sahibinə versin. Əgər adi dəyər bir ayda min tuməndirsə, o, beş yüz tümənə və yaxud iki min tumənə icarə edibsə, gərək həmin min tuməni versin.

Məsələ 1872: İcarə etdiyi şey tələf və yaxud eyibli olsa, əgər onu qorumaqda səhlənkarlıq etməyib və onun istifadəsində ifrata varmayıbsa, zamin deyil. Məsələn, dərziyə verdiyi parçanı oğru aparsa və yaxud yanğın zamanında tələf olsa, onu qorumaqda səhlənkərlıq etmdəyi halda məs’uliyyət daşımır. Lakin, səhv və yaxud da başqa səbəblər üzündən onu öz əli ilə korlasa və yaxud eyibli etsə, zamindir. Əgər eyib malın özündən olsa, istisnadır. Məsələn, parça elədir ki, ütü vurmaqla xarab olur, bu halda (dərzi) zamin deyil.

Məsələ 1873: Əgər qəssab bir heyvanın başını kəsib, (pullu və pulsuz kəsməsindən asılı olmayaraq,) onu haram etsə, heyvanın qiymətini sahibinə ödəməlidir və bir muzd da tələbkar deyil.

Məsələ 1874: Əgər bir şəxs heyvanı sına biləcək malı aparmaq üçün icarəyə versə, o heyvan titrəyib və yaxud hürküb yükü sındırsa, heyvanın sahibi zamin deyil. Lakin, əgər vurmaq və ona oxşar şeylərin vasitəsi ilə və yaxud xatircəm yollarla heyvanı aparmaqda səhlənkarlıq etsə, heyvan yerə yıxılıb, yük sınsa, zamindir. Habelə, avtomobillərin aşması nəticəsində malların tələf olması da yuxarıda qeyd edilən hökmlə eynidir. Əgər onun qanuna riayət etməməsi və yaxud səhlənkarlığı malın tələf olmasına səbəb olsa, zamindir. Amma saz avtomobilin hansısa səbəbdən bir hissəsi sınıb aşsa, mal tələf olsa, zamin deyil.

Məsələ 1875: Əgər həkim xəstə üzərində əməliyyat apardıqda, uşağı sünnət etdikdə səhlənkarlıq üzündən xəstəyə, uşağa bir zərər yetirsə və yaxud onların ölümünə səbəb olsa, habelə, səhv edib, hansısa ziyana səbəb olsa, zamindir. Lakin, səhlənkarlıq və səhv deyil, başqa səbəblər nəticəsində, xəstə eyibli olsa, yaxud ölsə, bir şərtlə ki, əgər uşağı onun sahibinin icazəsi ilə müayinə edibsə, zamin deyil.

Məsələ 1876: Əgər həkim xəstə üçün bir dərman nüsxəsi yazsa, ona göstəriş versə, şəxsən dərmanı ona yedirtsə və yaxud iynə vursa, müalicəsi səhv olduğundan xəstəyə zərər yetişsə və yaxud ölsə, zamindir.