Məsələ 2298: Nəziri yerinə yetirmək vacib olduğu kimi əhdə də əməl etmək vacibdir. Bir şərtlə ki, əhd siğəsi oxunmuş olsun. Məsələn, deyilir: “Allahla əhd edirəm ki, filan xeyir işi görüm.” Amma siğə oxunmasa və ya nəzərdə tutulan iş şər’ən bəyənilməsə, əhd e’tibarsız sayılır.
Məsələ 2299: Əgər bir şəxs yuxarıda qeyd olunan şərtlər daxilində əhdinə əməl etməsə, kəffarə verməlidir. Əhdin də kəffarəsi nəzirin kəffarəsi kimidir. Yə’ni 60 fəqiri doyurmaq, 2 ay ardıcıl oruc tutmaq və ya bir qul azad etmək. (2 ay orucun 31 günü ardıcıl tutulur).
Məsələ 2300: Bir şəxs aşağıdakı şərtlər ödənməklə and içərsə, andına əməl etməlidir. Əks təqdirdə kəffarə ödəməsi vacibdir.1. And içən şəxs büluğ həddinə çatmış və ağıllı olmalıdır. Öz malı ilə bağlı and içən şəxs səfeh olmamalıdır. Şər’i hakim bir şəxsə malını sərf etməyi qadağan edərsə, həmin şəxs malı ilə bağlı and içə bilməz. And məqsədli və könüllü olmalıdır. Bu səbəbdən də uşağın, ağılsız şəxsin və məcbur edilənin andı düzgün sayılmır. Bir şəxs əsəbləşərək istəksiz və məqsədsiz and içərsə düzgün deyil.2. Andda nəzərdə tutulan iş haram və məkruh olmamalıdır. Vacib və ya müstəhəb bir işi tərk etməklə bağlı and içmək olmaz. Mübah bir işi yerinə yetirməklə bağlı and içilərsə, bu işin tərk edilməsi yerinə yetirilməsindən üstün sayılmamalıdır. Eləcə də mübah bir işi tərk etməklə bağlı and içildikdə həmin işin yerinə yetirilməsi tərk olunmasından üstün sayılmamalıdır.3. Allahın adlarından birinə and içmək olar. Bu ad təkcə Allaha məxsus “Allah” adı və ya başqa ünvanlara da işlənən adlardan ola bilər. Sadəcə deyiləndən mə’lum olmalıdır ki, nəzərdə Allah tutulub. Amma bir şəxs Allahı nəzərdə tutmadan and içdikdə onun Allaha and içdiyi düşünülərsə, vacib ehtiyata əsasən, həmin anda əməl etməlidir.4. And dilə gətirilməlidir.Andı qəlbdən keçirmək bəs etmir.Yazı ilə anda vacib ehtiyata əsasən əməl olunmalıdır.Amma lal adam işarə ilə and içə bilər.5.Anda əməl etmək onun üçün mümkün olmalıdır.Odur ki,əgər and içdiyi zaman onun üçün mümkün və sonradan aciz olarsa və yaxud məşəqqətə düşərsə bu hal onda yaranandan onun amdı pozulmuş sayılıacaqdır.
Məsələ 2301: Əgər ata övladına(yaşından aslı olmayaraq)and içməyi qadağan edərsə və ya ər öz arvadının and içməsinə mane olarsa, onların ad içməsi düzgün deyil. Övlad atadan, qadın ərdən icazəsiz and içdikdə onların andı düzgün sayılmır.
Məsələ 2301: Əgər ata övladına(yaşından aslı olmayaraq)and içməyi qadağan edərsə və ya ər öz arvadının and içməsinə mane olarsa, onların ad içməsi düzgün deyil. Övlad atadan, qadın ərdən icazəsiz and içdikdə onların andı düzgün sayılmır.
Məsələ 2302: Bir şəxs bilərəkdən andını pozarsa kəffarə verməlidir. Andı pozmağın kəffarəsi 10 yoxsulu doyurmaq və ya onlara libas vermək və yaxud bir qul da azad etməkdir (Yaşadığımız zamanda qul azad etmək heç bir məna daşamadığına görə iki işin arasında ixtiyar sahibidir). Bu kəffarələri yerinə yetirməyə qadir olmasa 3 gün oruc tutmalıdır. (Müstəhəb ehtiyata görə bu üç gün ardıcıl olmalıdır.)
Məsələ 2303: Bir şəxs unutqanlıqdan, çarəsizlikdən və ya məcburi olaraq andına əməl etməsə, kəffarəsi yoxdur. Vasvası adamın andı, məsələn “and olsun Allaha, indi namaza başlayıram” deməsi və vasvasılıq səbəbindən ixtiyarsız olaraq andını yerinə yetirməməsinin kəffarəsi yoxdur.
Məsələ 2303: Bir şəxs unutqanlıqdan, çarəsizlikdən və ya məcburi olaraq andına əməl etməsə, kəffarəsi yoxdur. Vasvası adamın andı, məsələn “and olsun Allaha, indi namaza başlayıram” deməsi və vasvasılıq səbəbindən ixtiyarsız olaraq andını yerinə yetirməməsinin kəffarəsi yoxdur.
Məsələ 2304: Bir şəxs müəyyən mövzunun isbatı üçün and içərsə, dediyi söz düzgün olduqda and içməsi məkruhdur. Əgər yalan desə, andı haramdır və kəbirə günah sayılır. Amma özünü və ya müsəlman bir şəxsi zalımın şərindən qurtarmaq üçün and içə bilər. Hətta bəzən belə bir and vacibdir. Belə bir and öncəki andlardan fərqlənir. Bir mətləbi isbat etmək üçün içilən anda əməl etməmənin kəffarəsi yoxdur. Lakin bir işi etmək və yaxud tərk etmək üçün olan and, eyni zamanda andın digər şərtləri ilə olarsa ondan boyun qaçırmağın kəffarəsi vardır.
Məsələ 2304: Bir şəxs müəyyən mövzunun isbatı üçün and içərsə, dediyi söz düzgün olduqda and içməsi məkruhdur. Əgər yalan desə, andı haramdır və kəbirə günah sayılır. Amma özünü və ya müsəlman bir şəxsi zalımın şərindən qurtarmaq üçün and içə bilər. Hətta bəzən belə bir and vacibdir. Belə bir and öncəki andlardan fərqlənir. Bir mətləbi isbat etmək üçün içilən anda əməl etməmənin kəffarəsi yoxdur. Lakin bir işi etmək və yaxud tərk etmək üçün olan and, eyni zamanda andın digər şərtləri ilə olarsa ondan boyun qaçırmağın kəffarəsi vardır.
Məsələ 2305: Bir şəxs bir şeyi vəqf edərsə, həmin şey onun mülkündən çıxmış olur. Odur ki, nə özü, nə də başqaları həmin şeyi nə sata, nə də bağışlaya bilməz. Həmin şeydən irs də aparılmaz. Amma bə’zi hallarda bu şeyi satmaq olar.
Məsələ 2306: Vəqf siğəsini ərəbcə və ya başqa bir dildə demək olar. Məsələn, “evimi filan məqsədlə vəqf edirəm” deyilsə bəs edər. Bu halda qəbula ehtiyac yoxdur. Həmin vəqf ümumi və ya xüsusi ola bilər. Amma müstəhəb ehtiyat budur ki, şər’i hakim ümumi vəqfdə və şəxslər onlara olunan vəqfdə qəbul siğəsi desinlər.
