مدت زمان پاسخگویی به هر سوال بین 24 تا 72 ساعت است.

لطفا قبل از 72 ساعت از پیگیری سوال و یا ارسال سوال مجدد خودداری فرمائید.

از طریق بخش پیگیری سوال، سوال خود را پیگیری نمایید.

captcha
انصراف

زمان پاسخگویی به سوالات بین 24 تا 72 ساعت می باشد.

انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدهاپربازدیدها

Bir bədən üzvündə müxtəlif və ayrı-ayrı sınıqların diyəsi

Bir üzvdə bir neçə, ayrı-ayrı sınığın diyəsi nə qədərdir? Məsələn, bir şəxsin bir ayağı bir neçə yerdən sınmışsa, o cümlədən, çanaq sümüyünün sol tərəfi, çanaq sümüyünün başqa tərəfi, sol ayağın nazik sümüyü, sol ayağının diz qapağı və qarın altı sümüyü sol tərəfdən sınmışsa, belə ki, onlar ayrı-ayrı sınıqlar sayılırsa, bütövlükdə beş ayrı-ayrı xəsarətdən ibarətdirsə, bu kimi hallarda bu və sair üzvlərdə hər sınığa ayrı-ayrılıqda diyə düşür, yoxsa onların hamısı üçün bir sümük sınığına düşən diyə nəzərdə tutulur?

Sınıqların hər birinə ayrı-ayrılıqda diyə düşür.

دسته‌ها: Sınıqların diyəsi

Yəhudilərin abad etdikləri torpaqlar

Bir yəhudi keçən hökumət (şah üsul-idarəsi) zamanı o hökumətin köməyi ilə sahibsiz bir torpağı buldozerlə hamarlamış və sənədlərin qeydiyyata alınma idarəsindən onun üçün rəsmi sənəd də almışdır. İnqilabdan sonra o xaricə qaçmış və əmlakı müsadirə olunmuşdur. Həmin torpaqlar da şəhərin torpaq idarəsinin mülkiyyətinə alınmış və ondan bir hissəsini məscid üçün ayırmışdır. Hal-hazırda orada bir məscid inşa olunmuşdur. Bunları nəzərə alıb aşağıdakı suallara cavab vermənizi xahiş edirik:1) Sahibsiz torpağı sadəcə hamarlaşdırmaq və hissələrə bölmək onun mülkiyyətə keçməsinə səbəb olurmu və “təhcir” (sahib olmaq məqsədilə ayırmaq, ətrafına çəpər çəkmək) hökmündədirmi? 2) Bu adamın ölkədən qaçması onun (mülkiyyətdən) imtina etməsi hökmündədir, ya yox?3) Əgər yəhudinin razılığını əldə etmək lazımdırsa və onun tapmaq mümkün deyilsə, o məhəllənin möminləri bu torpağın qiymətini öz öhdələrinə götürə bilərlərmi ki, torpaq sahibi pulunu istədiyi vaxt ödəsinlər?4) Əgər torpaq sahibini heç bir vəchlə tapıb razılığını ala bilməsək, müctəhidin (fəqihin) icazəsi ilə bu məsciddə namaz qılmaq olarmı?

1) Bu iş ev inşası üçün torpağın abadlaşdırılmasına və mülkiyyətə keçməsinə səbəb olur.2) Qaçmaq (mülkiyyətdən) imtina etməyə sübut deyil. 3) Əgər bu yəhudi İslam hökumətinin və ya İslam dininin əleyhinə fəaliyyət göstərən adamlardan olubsa, hərbi kafir hökmündədir və bu halda o torpağı mülkiyyətə keçirmək caizdir. 4) Yuxarıdakı cavabdan məlum oldu.

دسته‌ها: Ölü (sahibsiz) torpaqları abadlaşdırmağın hökmləri

Vəqf olunmuş torpaqları daha yaxşısı ilə dəyişmək

Bir torpaq sahəsi oğlan övladlara vəqf olunmuşdur. Vəqfdə məqsəd olanlar bu vəqf olunmuş torpağı digər mülki torpaq sahəsi ilə dəyişə bilərlərmi? Çünki, o torpaq sahəsi daha məhsuldardır və vəqfdə məqsəd olanların ondan istifadəsi və məhsul götürməsi üçün daha əlverişlidir.

Yuxarıda fərz olunanlara görə onları dəyişmək caiz deyil. Onları müamilə etsələr müamilə batildir. Yalnız o halda mümkündür ki, vəqf olunmuş əmlak tamamilə faydasız və vəqfdə məqsəd tutulanlar üçün istifadəyə yararsız olsun və yaxud onların arasında ciddi ixtilaf və mübahisəyə səbəb olsun ki, bu mübahisəyə son qoymaq üçün onu dəyişməyə və ya bölməyə məcbur olaq.

دسته‌ها: Vəqfin hökmləri

Bazar qiymətinin artımının xümsə təsiri

Bir ticarətçinin keçən ilki sərmayəsi üç yüz əlli min tümən dəyərində olan bir ton alüminium idi və onun xümsünü hesablayaraq ödəmişdi. Hal-hazırda hər ton alüminiumun qiyməti bir milyon tüməndir. Halbuki, kəmiyyət dəyişməsə də qiyməti keçən illə müqayisədə altı yüz əlli min tümən çoxdur. Mənfəətin olmadığı bir şəraitdə, bu hal iki və ya üç il təkrar olarsa, ticarətçinin öz işini davam etmək üçün sərmayəsi qalmayacağını nəzərə alsaq:a) Həzrət ustadın bu barədə nəzəri nədir?b) Əgər bir kəs əsil sərmayəsindən (qiymətindən deyil) beşdə birini xüms verərsə, sonrakı il kəmiyyəti meyar tuta bilərmi?

a) Bazar qiymətində artım xümsə səbəb olur. Lakin vəziyyət bu yerə çatsa ki, xüms verəndən sonra onun sərmayəsi dolanışığını idarə etmək üçün kifayət etməsə, xümsdən azaddır. b) Meyar miqdar deyil, qiymətdir.

دسته‌ها: İş və qazanc mənfəətləri

Müamilə fikrindən dönməyin müqabilində pul ödəmək

Bir ticarət sahibi başqa bir ticarətçiyə təklif edir ki, filan məntəqədə pendir, buğda və ya qarğıdalı alverindən kənara çəkilsən, mən sənə filan məbləğdə pul verəcəyəm. Bunu belə izah etmək olar ki, əvvəllər dənli bitkilərdən və süd məhsullarından istifadə etmək illər boyu Zeydin öhdəsinə idi və belə müamilələrin mənfəətlərini o qazanırdı. İndi öz xəyalında ehtimal verilən bu kimi gəlirləri Əmrlə müamilə edir və mənfəətini Əmrə həvalə edir. Bu müamilə şəri baxımdan caizdirmi?

Onun həqiqətdə o pulu almaqla öz azad fəaliyyətindən kənara çəkildiyini nəzərə alsaq, maneəsi yoxdur.

دسته‌ها: Müamilələrin müxtəlif məsələləri

Qətli iddia edənlərin bilmədən and içməsi

Bir sinifdə təhsil alan 12 yaşlı iki oğlan uşağı məktəb saatı çatmazdan öncə çaya tərəf getmiş və onlardan bir çayda batmışdır. Suda batan uşağın qəyyumları iddia edirlər ki, yoldaşı onu çaya itələmiş və o, çaya düşüb suda batmışdır. Lakin ittiham olunan şəxs hadisəni inkar edir. Bu barədə heç bir bəyyinə (sübut) də yoxdur. Hətta onun yaşıdları olan uşaqlar arasında da hadisədən xəbəri olan yoxdur. Yuxarıda deyilənləri nəzərə almaqla, sual budur ki, iş and içməyə gəlib çıxarsa, kim and içməlidir? Bu məsələnin həlli üçün başqa bir yol varmı?

Sualda qeyd olunduğu kimi, hadisənin şahidi yoxdur. Qəsamənin andlarında yəqin lazımi şərtdir. İddia edən şəxsin və ya şəxslərin and içməsinin məsələdə heç bir təsiri yoxdur. Cinayəti sübut etmək üçün heç bir dəlil-sübut olmadığından, ittiham olunan şəxs bəraət alır və ehtiyat budur ki, uşaq and içsin.

دسته‌ها: Lövs və qəsamə

Ailə üzvlərinin eyni zamanda ölməsi

Bir qrup insan suda batma və ya ev uçması nəticəsində aradan gedir. Onların arasındakı əlaqə (ata-oğul əlaqəsi kimi) belədir ki, onlardan biri o birindən qabaq öldükdə irsi digərinə çatır. Müqəddəs şəriətdə isə onlara qarşılıqlı olaraq bir-birindən irs çatdığına hökm verilir. Belə olduqda bir qrup insan neftin içində, süd hovuzunda və digər mayelərin içində boğularsa, bu hökm ona da şamil olurmu? Habelə “hədm” təyyarənin partlamasına və buna oxşar hallara da şamil olurmu? Avtomobil qəzası necə?

Mayelər arasında heç bir fərq yoxdur. Təyyarənin partlaması və ya süqutu, habelə avtomobil qəzasının da hökmü belədir. Yəni oğula atanın bütün əmlakından öz payına uyğun olaraq irs çatır və onun da irsi varislərinə çatır. Habelə atanın öz oğlunun əmlakına dair vəziyyəti də belədir.

دسته‌ها: İrsə aid müxtəlif məsələlər

Vəty olunmuş heyvanı ayırd etmək üçün püşk atılması

Bir qoyunla yaxınlıq edilsə və o, sair qoyunların içində olub hansı birisi olduğu dəqiq məlum olmasa, onun üçün bu şəkildə püşk atmaq caizdirmi: məsələn, qoyunların üstünə birdən yüzə qədər nömrə yapışdırsın, sonra birdən yüzə kimi rəqəmlər yazılan kağızları zənbilin içərisinə atsın, bu kağızlardan birini götürsün, qoyunların üzərinə yapışdırılmış nömrələrlə tətbiq etsin və o qoyunu kəsib ətini yandırsın?

Hədisdə deyilənlərə əsasən, qoyunları iki dəstəyə bölməli və bu iki dəstədən birini püşk yolu ilə ayırmalı, sonra yenidən püşk düşəni iki dəstəyə bölməli və bir qoyun qalana kimi bu yolla əməl etməlidir. Lakin yazdığınız şəkildə də püşk atmanın eybi yoxdur. Çünki, hədisdə deyilənlər püşk atmanın bir növünü bəyan edir.

دسته‌ها: Vəty olunmuş heyvanlar

Bir qazının çıxardığı hökmün başqa qazı tərəfindən ləğv edilməsi

Bir qazı başqa bir qazının hökmünü ləğv edə (qüvvədən sala) bilərmi? Bu iş caiz deyilsə, ölkənin Ali məhkəməsi tərəfindən bir qazının qərarını pozmaq üçün hansı yol vardır?

“Birinci dərəcəli ünvanlar” baxımından cinayət işlərinə yenidən baxmaq üçün təkcə çıxış yolu budur: birinci mərhələdə olan qazılara göstəriş verilməlidir ki, mühüm məsələlərin (məsələn, qətl hadisələrində, mühüm mülki məsələlərdə və s.) ilkin mərhələsində qəti qərar çıxarmasınlar və yalnız öz məşvərət yönlü nəzər və məsləhətlərini qeyd etsinlər. Başqa sözlə, belə məsələlərdə hökm vermək (qərar çıxarmaq) onların qəzavət hüquqları dairəsindən xaricdir. Bununla da işlərə yenidən baxmaq üçün şərait yaranacaq və ikinci hakim cinayət işi üzrə bütün lazımi işləri apara, əlavə olaraq, birinci qazının məsləhətlərindən də istifadə edə biləcəkdir. Əlbəttə, bu, şikayət edən tərəflərin işə yenidən baxılmasını tələb etdikləri hallardadır. Amma əgər onlar işə yenidən baxılmasını tələb etməsələr, birinci qazı qəti qərar çıxara bilər. (Yəni bu halda hökm inşa etmək hüququna malikdir.)

دسته‌ها: Qəzavət

Vəfat iddəsində nikah

Bir qadının vəfat iddəsində əqdini oxusalar və iddə sona çatandan təxminən 15 gün sonra toy etsələr və yaxınlıq baş versə, yəni, əqd iddə zamanı, duxul isə iddədən sonra baş versə, bəylə gəlin də bu məsələni və iddə zamanı evlənməyin haram olduğunu bilməsələr, buyurun ki, onlar bir-birlərinə əbədi olaraq haram olurlar, yoxsa yalnız əqd batil olur? Bu qadın birinci ərinin vəfat iddəsini tamamlamalıdır, yoxsa yox? Əqdin batil olduğunu fərz etsək, yenidən əqd oxumaq istəsələr, ikinci ər üçün iddə saxlamalıdırmı?

Nikah əqdi batildir. Lakin onlar bir-birinə əbədi olaraq haram olmurlar. İkinci ər barəsində “şübhəli yaxınlıq”la bağlı iddə sona çatmalıdır, yalnız bundan sonra digər şəxslə evlənməyə haqqı vardır. Amma ikinci ərlə evlənməsi üçün şübhəli yaxınlıqla bağlı iddəyə ehtiyac yoxdur.

دسته‌ها: Vəfat iddəsi

Vəfat iddəsində nikah

Bir qadının vəfat iddəsində əqdini oxusalar və iddə sona çatandan təxminən 15 gün sonra toy etsələr və yaxınlıq baş versə, yəni, əqd iddə zamanı, duxul isə iddədən sonra baş versə, bəylə gəlin də bu məsələni və iddə zamanı evlənməyin haram olduğunu bilməsələr, buyurun ki, onlar bir-birlərinə əbədi olaraq haram olurlar, yoxsa yalnız əqd batil olur? Bu qadın birinci ərinin vəfat iddəsini tamamlamalıdır, yoxsa yox? Əqdin batil olduğunu fərz etsək, yenidən əqd oxumaq istəsələr, ikinci ər üçün iddə saxlamalıdırmı?

Nikah əqdi batildir. Lakin onlar bir-birinə əbədi olaraq haram olmurlar. İkinci ər barəsində “şübhəli yaxınlıq”la bağlı iddə sona çatmalıdır, yalnız bundan sonra digər şəxslə evlənməyə haqqı vardır. Amma ikinci ərlə evlənməsi üçün şübhəli yaxınlıqla bağlı iddəyə ehtiyac yoxdur.

دسته‌ها: Daimi əqdin hökmləri

درختواره فقه

فهرست رساله

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی