Libas üzərindən əl verib görüşmək
Paltarın üzərindən naməhrəmlə əl verib görüşməyin hökmü nədir?
Ləzzət və reybə qəsdi olmasa, libas üzərindən toxunmağın eybi yoxdur.
Sürmə çəkmək, gözəl saat və eynək taxmaq
Sürmə sürtmək, qaş aldırmaq, əqiq üzük, saat, gözəl tibbi eynək qadınlar üçün örtülməsi vacib olan zinət hesablanırmı?
Zahirən qadağan olunmuş zinətlərdən deyil.
Malların nisyə şəklində nağd qiymətindən baha satışı
Müəyyən (konkret) qiymətə malik olan mal nisyə şəklində (real qiymətindən) baha qiymətə satılsa, hökmü nədir?
Adətən, malın qiyməti nağd və nisyə satışlarda fərqlidir, bu fərqin şəri baxımdan eybi yoxdur və dəsmal, kibrit və bu kimi şeyləri ona əlavə etmək lazım deyil.
Övladlığa götürülmüş uşağın (qızın) necə məhrəm olması
Bəzən övladı olmayan şəxslər, uşaq evindən bir qız götürürlər. Onun öz atalığı ilə məhrəm olması üçün bir yol varmı?
O kişinin atası varsa, bu qız onun (atasının) müvəqqəti nikahına girsə bu kişiyə və onun övladlarına məhrəm olacaqdır. Əgər başqa qadından oğlanları varsa, qızın müvəqqəti nikahını özü üçün oxusun ki, oğlanlarına məhrəm olsun. Amma bu şəkildə müvəqqəti əqdin müddəti sona çatandan sonra özünə məhrəm olmayacaqdır.
İnsanın təvafda sünnətsiz olması
İnsanın sünnət olunması təvafda şərtdir. Buna əsasən, əgər bir şəxs naqis şəkildə sünnət edilmişdirsə, yəni alətinin başı tamamilə deyil, az hissəsi (dəridən) çıxmışdır və nuuz halında (fəal, təhrik olan zaman) kamil şəkildə çıxır. Bu şəxs sünnət olunmuş sayılırmı və təvafı səhih olacaqmı? Əgər sünnət olunmuş sayılmırsa, təvaf üçün o şəxsə ikinci dəfə sünnət etmək lazımdırsa və o isə yaşının çox olduğuna görə sünnət etməyə xəcalət çəkirsə, təvafla əlaqədar vəzifəsi nədir?
Ehtiyat vacib budur ki, təvafı və onun namazını, habelə səyi də sünnət edəndən sonra yenidən yerinə yetirsin. Belə məsələlərdə utanmağın mənası yoxdur. O, gizli şəkildə həkimə müraciət və sünnət etdirə bilər. Lakin bu halda talaq verməyin eybi yoxdur.
Əqd siğəsinin nikahdakı tərəflərin dilində oxunması
Bildiyiniz kimi, alğı-satqı, icarə, nikah və s. qəbildən olan əqdlərin hökmlərində əqdin tərəfləri (və ya onların vəkilləri) icab və qəbul üçün – xüsusilə nikah əqdində – siğə oxumalıdırlar. Siğə dedikdə hər hansı ifadə və dillə olan sözlər və cümlələr nəzərdə tutulur. Əlbəttə, zatən məqsəd, ilk növbədə sözlərin və cümlələrin mənaları və məfhumlarıdır. Buna görə də ağıl və məntiq hökm edir ki, siğə izdivac tərəflərinin, hadisənin şahidlərinin və məclisdə hazır olanların tanış olduqları dildə oxunmalıdır. Sual budur ki, ərəb olmayan şəxs üçün bu siğənin ərəb dilində oxunmasının nə vacibliyi (lüzumu) var? Halbuki, hər bir kəs öz ana və rəsmi dilində hər hansı mətləbi daha yaxşı bəyan edə, başa sala və anlaya bilər.
Siğənin icra olunması tərəflər üçün anlaşılan hər hansı dillə oxunsa, caizdir. Yalnız nikah və talaq siğələrində ehtiyat budur ki, siğə ərəb dilində oxunsun, bu şərtlə ki, onun mənasını bilsinlər. Buna görə də siğəni icra edən şəxs ərəb dili ilə tanış olmasa, onu öz dilində də icra edə bilər.
Kişilərə məxsus bəzək əşyalarını alğı-satqısı
Kişilər üçün qızıl bəzək əşyalarının – üzük, boyunbağı və bilərzik kimi – alğı-satqısının hökmü nədir?
Əgər bu kimi qızıl əşyaları adətən kişilərdən qeyri halda istifadə olunmursa, caiz deyil.
Ayağın sınması və ya nəqliyyat vasitəsinin xarab olması
Məhsur və məsdud olmaqdan başqa bir maneə yaransa, məsələn, ayağı sınsa, nəqliyyat vasitəsi xarab olsa və ya yolu azsa, məhsur və məsdud şəxsin hökmündədirmi?
Ayağı sınanın haqqında məhsur şəxsin, digər maneələr, məsələn, nəqliyyat vasitəsinin xarab olması və ya digər maneə haqqında isə məsdud şəxsin hökmləri icra olunur.
Əqdin bir nəfər tərəfindən oxunması
Bir nəfər kəbini əsalət və vəkalət hallarında fars və ərəb dillərində icra edə bilərmi?
Kişi qadının tərəfindən vəkil olub kəbini oxuya və öz tərəfindən qəbul edə bilər. Məsələn, desin ki, “öz qadın müvəkkilim olan filankəsi filan zaman və filan məbləğ mehriyyə əsasında öz müvəqqəti əqdimə keçirtdim”. Sonra desin, “qəbul etdim”. Əgər ərəb dilində oxuya bilirsə, ərəb dilində oxusun, əgər oxuya bilməsə fars dilində oxusun. Qadın da kişinin tərəfindən vəkil ola bilər.
Qız və oğlanın müvəqqəti evlənmək yolu ilə rabitəsi
Əgər qız və oğlan müvəqqəti əqd oxumaqla bir-biri ilə şəriət baxımından qanuni rabitədə olmaq istəyirlərsə, aşağıdakı formalarda hansı şərtlər lazımdır:1) Əgər onların arasında olan münasibət yalnız iş və təhsillə bağlı - adi münasibət olsa. 2) Onların arasındakı münasibət duxul olmamaq şərti ilə cinsi ləzzətlərlə bağlı olsa. 3) Onlar arasındakı münasibət cinsi əlaqə (duxul) ilə bağlıdır.
Müvəqqəti əqd bir qisimdən artıq deyil və bu əsərlərin hamısı onda cəm olub. Amma əgər əqdin daxilində cinsi yaxınlığın olmayacağını şərt etsələr, bu əsər xaric olur. Hər bir halda ehtiyat vacibə əsasən atanın icazəsi şərtdir.
Müctəhid qazının qərar çıxartmaqda irəli olması
Bir işə baxan bir neçə qazıdan biri müctəhiddirsə, onun qəti qərar çıxarmaqda o biri qazılarla fərqi varmı?
Müctəhid olan qazının hökmü irəlidir.
