جامع المسائل، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

1) Əgər müamilə qətidirsə və hər iki tərəfdən birinin filan məbləği ödəməklə müamiləni pozmaq haqqına malik olmasını şərt qoyublarsa, bu şərt səhihdir. Lakin qəti müamilə baş tutmamışdırsa, deyilən məbləği almaq caiz deyil. 2) Yuxarıdakı cavabdan məlum oldu. 3) Müqavilələr müxtəlifdir. Onların bəzisində qəti müamilənin baş tutması aydın şəkildə qeyd olunur və bəzisi isə belə deyil. Hər birinin də yuxarıda qeyd olunduğu kimi, özünə məxsus hökmü var.

Əgər fəsx etmə haqlarından biri ona şamil olursa, məsələn, ğəbn ixtiyarı, eyb ixtiyarı və sair, bu halda poza bilər, qeyri-halda pozmağa haqqı yoxdur.

Məsələdə fərz olunduğu kimi, şərt pozulan halda satıcı özü üçün müamiləni pozmaq hüququ nəzərə almışdır və pozmağa haqqı var. Lakin əgər “nəticə şərti” şəklində demişdirsə, bu müamilə, nəticə şərtini səhih bilən şəxslərin nəzəriyyəsinə görə öz-özünə pozulur. Biz nəticə şərtində ehtiyat etdiyimizə görə, əhvət budur ki, belə yerdə müsalihə etsinlər (razılaşsınlar).

Onun fəsxi (pozması) səhihdir və bir milyon tüməni alıcıya verməlidir.

Dillə müamiləni pozmaq təklikdə kifayətdir olduğu kimi, əməldə də pozmaq öz-özlüyündə kifayətdir.

Əgər pulu verən və alan şəxslərin gördükləri iş bu müamilə ilə bağlıdırsa, müamilənin yarısı pozulmuş olur. Əgər borc kimi digər məqsədləri olsa, müamilə öz qüvvəsində qalır.

Kişilər üçün qızıl bəzək əşyası mütləq şəkildə (namaz və qeyri hallarda) haramdır. Müsəlmanlar və Əhli-beyt (ə) məktəbinin davamçıları o böyük insanların buyurduğu göstərişlərə tabe olmaqla bu işdən çəkinməlidirlər, hədiyyə və qeyri-hədiyyə, kürəkən və qeyri-kürəkən arasında heç bir fərq yoxdur. Bunların düzəldilməsi və satışı da yalnız kişilərin istifadəsinə məxsus olsa, işkallıdır. Əgər bu bəzək əşyası xaç şəklində olsa, onu salmağın, düzəltməyin və alğı-satqısının iki qat artıq günahı vardır.

Qızılın qızıla müamiləsi, çəkilərinin arasında fərq olsa, caiz deyil, baxmayaraq ki, onlardan biri keyfiyyətli növdən, digəri isə keyfiyyətsiz növdən olsun. Müamilənin səhih yolu budur ki, keyfiyyətli növü pula çevirib alsınlar və sonra ikinci növü həmin yolla satsınlar.

Qızılın qızıla müamiləsi, çəkilərinin arasında fərq olsa, caiz deyil, baxmayaraq ki, onlardan biri keyfiyyətli növdən, digəri isə keyfiyyətsiz növdən olsun. Müamilənin səhih yolu budur ki, keyfiyyətli növü pula çevirib alsınlar və sonra ikinci növü həmin yolla satsınlar.

Belə hallarda qızılı satmaq üçün ən yaxşı yol budur ki, ayrı-ayrılıqda iki müamilə bağlansın. Məsələn, 1 kq qızılı bir milyon yüz min tümən nəqd pula satsınlar və alver məclisində pulu alıb qızılı versin, sonra 1 kq qızılı ki, bir ilin başında təhvil veriləcək, bir milyona ondan alsın. Nəticə bu olacaq ki, qızılın sahibi bu iki müamilə ilə öz qızılını il başında yüz min tümən əlavə pulla alacaqdır.

Belə hallarda qızılı satmaq üçün ən yaxşı yol budur ki, ayrı-ayrılıqda iki müamilə bağlansın. Məsələn, 1 kq qızılı bir milyon yüz min tümən nəqd pula satsınlar və alver məclisində pulu alıb qızılı versin, sonra 1 kq qızılı ki, bir ilin başında təhvil veriləcək, bir milyona ondan alsın. Nəticə bu olacaq ki, qızılın sahibi bu iki müamilə ilə öz qızılını il başında yüz min tümən əlavə pulla alacaqdır.

Əgər müştəri nəqd aldığı malın pulunu üç günə kimi gətirməsə, satıcının müamiləni pozmaq haqqı var. Əgər o malın pulunu veribsə, o mal sizin yanınızda əmanətdir.