Diyənin günün qiyməti ilə ödənməsi
Səhvən adam öldürmə hadisəsi baş vermiş və hadisədən keçən bu müddət ərzində diyənin miqdarı dəyişmişdir. Diyəni verən şəxs onu hadisə zamanına uyğun ödəməlidir, yoxsa indiki zamana uyğun?
Əgər öncədən hansısa bir məbləğ haqqında razılığa gəlməyiblərsə, indiki zamana uyğun ödəməlidir.
Musiqi alət və vəsaitləri
Toy məclisləri kimi eyş-işrət məclislərində istifadə olunmayan setar, səntur və s. qəbildən olan musiqi alətlərinin şəri hökmü nədir?
Əksər hallarda haram məqsədlər üçün istifadə olunan hər bir aləti düzəltmək və alıb-satmaq haramdır. Əgər müştərək (haram-halal arasında) alət olsa, caizdir.
Yatırım pullarının artımı
Hazırda Allaha şükürlər olsun ki, İslam Respublikasının hakimiyyəti dövründə yaşayırıq. Şəhidlərin qanı, insanların fəaliyyətləri, Həzrət İmam Xomeyninin (r.ə) görüşləri və rəhbərliyinin xeyir-bərəkəti sayəsində tağut rejimi devrilmişdir. Belə bir zamanda banklara pul qoymağın hökmü nədir? Bankların hesablardakı pullar üçün nəzərdə tutduqları faizi almaq olarmı? Habelə, banklardan borc alıb əlavə faiz verməyin hökmü necədir?
Bankın könüllü surətdə pul qoyanların hesablarına keçirdiyi faiz və əlavə məbləğin heç bir maneəsi yoxdur. Lakin bu, müqavilə şəklinə salınmamalıdır. Amma şəriət əqdləri baxımından bankın nizamnaməsinə müvafiq şəkildə əməl olunarsa, sabit əmanətlərin faizinin və bankdan alınan (və artıqlaması ilə ödənən) borcların maneəsi yoxdur. Şübhəli hallarda isə, onun səhih olduğunu əsas götürmək olar. Lakin şəri əqdlərin nizamnaməsinə əməl olunmadığına yəqininiz olsa, caiz deyil.
Həkimin və zərbə vuranın qətldə məsuliyyətlərinin göstəricisi
Bir şəxs digərinə qarşı elə bir iş görmüşdür ki, bu iş ya adətən öldürücüdür (məsələn, öldürücü zəhər), ya da adətən öldürücü deyil (məsələn, başqasının qoluna cüzi xəsarət vurmaq). Hər iki halda zərərçəkəni xəstəxanaya gətirmişlər və həkim öz vəzifəsini yerinə yetirməkdən boyun qaçırmışdır: Birinci surətdə zəhərli maddəni çıxarmamışdır. İkinci surətdə də səhlənkarlıq ucbatından, yaxud gigiyenik qaydalara riayət etməmək üzündən, çirklənmiş, yaxud da dezinfeksiya edilməyən alət və ləvazimatdan istifadəyə görə zərərçəkən infeksiyaya yoluxmuş, yaranın yayılmasına səbəb olmuş və bədən üzvünün kəsilməsi, yaxud da yaralı şəxsin ölümü ilə nəticələnmişdir. Bu iki halda qatil kimdir və qətl hansı növdən sayılır? Həkim və xəsarət yetirən şəxsin hər ikisi məsuliyyət daşıyırsa, onların hər birinin cəzası nədir?
Birinci surətdə öldürücü zəhər verən şəxs qatildir və cinayət qəsdən adam öldürmə sayılır. İkinci surətdə isə həkimin səhvi ölümlə nəticələnibsə, qatil həkimdir. Lakin bu qətl ehtiyatsızlıq üzündən adam öldürmə sayılır. Amma onların hər ikisi ölüm hadisəsində müqəssirdirsə, ödəməli olduqları diyə onların adam öldürmədə olan rollarına mütənasib formada olacaqdır.
Zinakar kişini zinakar qadın ilə evlənməyə məcbur etmək
Zina edən qadınla kişinin bir-biri ilə evlənəcəkləri təqdirdə onların yaşadığı məntəqədə daha az fəsad yaranacaqsa və onlar islah olacaqlarsa, bu iki şəxsi evlənməyə məcbur etmək olarmı?
Heç bir kəsi evlənməyə məcbur etmək olmaz. Lakin onlara öyüd-nəsihət verib, tövsiyə edib yol göstərməyin maneəsi yoxdur. Habelə qazının əfv edə biləcəyi və onların cəzalanmasından güzəştə gedə biləcəyi məqamlarda onların bağışlanması müqabilində evlənmələrini şərt etməyə haqqı var.
Toy və digər məclislərdə ğina
Bəzi fəqihlərin dediklərinə görə toy məclislərində ğina istisna olunmuşdur. Həzrət ustadın mübarək rəyi nədir?
Toy məclisləri ilə qeyri-toy məclisləri arasında (ehtiyata görə) heç bir fərq yoxdur.
Qan qəyyumlarının əfv, diyə və qisasla bağlı ixtilafları
Fərz edək ki, qisas inhilali hüquqdur və qan sahibləri hamılıqla aqildirlər və həddi-buluğ yaşına çatmışlar. Onlardan bəziləri qisas alınmasını, bəziləri diyə almağı tələb edirlər. Bəziləri isə əfv etmək qərarına gəlirlər. Bu halda məsələnin hökmü necə olacaqdır?
Onlardan bəzisi diyə almaq istəsə, qalanlarının diyə səhmlərini ödəməklə qisas almağa haqqı var. Əgər bəziləri əfv etsələr qalanlarının qisas haqları var. Amma gərək diyə səhmini caninin özünə və varislərinə ödəsinlər.
Nalayiq işlərin islah olunması üçün münasibətləri kəsmək
Ağılsız (səfeh) və ləyaqətsiz işlər görən şəxslərə xəbərdarlıq edəndən sonra öz əməllərindən əl çəkməsələr, onlarla münasibəti kəsmək olarmı?
Onlarla əlaqəni kəsmək münkərdən çəkinmələri ilə nəticələnəcəksə, bu iş lazımdır.
Qadınların rövzə oxumaq səslərini eşitmək
Bəzi qadınların peşəsi qadın məclislərində Əhli-beytə (ə) təvəssül və rövzə oxumaqdır. Bəzən rövzə oxuduqları zaman, o evin həyətinə kişi və ya yaxşını-pisi ayıran (səğir) uşaq daxil olur və bu qadının səsini eşidirlər. Bu qəbildən olan “rövzə oxumaq”ların hökmü nədir?
Qeyd etdiyiniz halda daha astadan və ya nəğmədən istifadə etmədən oxumalıdır.
Təziyə və şəbihgərdanlıq
Təziyə və şəbih mərasimlərinin işkalı varmı? İşkalı yoxdursa, buyurun ki, əgər təziyədə bir kişi qadına məxsus paltar geyinib onun yerinə oxuyarsa, işkalı varmı? Təziyədə şeypur, təbil səsləndirilmək haramdırmı? Sonda xahiş edirik ki, təziyənin şəraitini bəyan edəsiniz.
Şəbihgərdanlıq yalanla və ləhv alətlərlə yanaşı olmasa və Hüseyn ibn Əlinin(ə) və digər şəhidlərin yüksək məqamlarına hörmətsizlik olmasa, eybi yoxdur. Ehtiyat budur ki, kişilər qadın libası geyinməsinlər.
