İcma heyəti tərəfindən məscidin təmiri
Məscidin üməna (əmanətdar şəxslər) heyəti-məscidin təmiri və sair işlər üçün mütəvəllinin icazəsi olmadan tədbir görə bilərmi?
Ehtiyat budur ki, mütəvəllidən icazə alınsın. Lakin mütəvəlli məscidin mənafeyinə qarşı müxalif mövqe tutarsa və ya laqeyd olarsa, şəri hakimdən icazə alın.
Namaz qılmaq mümkün olmayan məscidin sökülməsi
Bir məscid 60-70 il bundan qabaq inşa edilmişdir. Lakin məkan baxımından münasib yerdə deyil. Yəni qışda o qədər soyuq olur ki, məhəllə camaatının məscidə getməyə və namaz qılmağa gücləri çatmır. Bu məscid bir nəfərin torpaq sahəsinin yanındadır. Onun özü vəfat edib. Lakin övladları iddia edirlər ki, məscid məhəllənin ərbabları tərəfindən zor gücünə tikilmişdir. Halbuki, onlar məscidin ətrafındakı sahibsiz torpaqları və məscidin öz torpağını abad etmişlər. Belə ki, onlar məscidin qapısına kimi əkin sahəsi düzəltmişlər. Bu səbəbdən məhəllə camaatı bir müddət olar ki, münasib bir yerdə yeni məscid tikiblər. Qabaqkı məscid isə xarabalığa çevrilmişdir. Camaatın onun qarşısında vəzifələri nədir? Bu məscidi söküb yerinə ağac əkə və ağaclardan əldə olunan mənfəəti yeni məscidə sərf edə bilərlərmi? Xatırladırıq ki, məhəllə əhalisinin sayı çox deyil ki, onların iki məscidi olsun.
Məscidi sökmək olmaz. Özü uçub xarab olarsa və avadanlığı təhlükə altına düşərsə, onları digər məsciddə istifadə etmək olar. Əgər uçub dağılandan sonra torpağı tam yararsız vəziyyətdə olsa, o torpaqlardan başqa məscidin mənfəəti üçün istifadə etməyin eybi yoxdur. Ətrafdakı torpaq sahiblərinin dedikləri şəri sənəd olmadan etibarsızdır.
Vəqf olunmasına ehtimal verilən torpaq sahəsində hüseyniyyə inşası
Kəndin bir guşəsində qədim bir məscid yerləşir ki, ətrafında bir qədər sahibsiz (çöllük) və istifadəsiz torpaqlar var. Təxminən 30 il bundan öncə bir neçə uşaq cənazəsi orada torpağa tapşırılıb. Oranın vəqf olunması barədə heç bir sənəd mövcud deyil. Buna görə də “On dörd məsumu (əleyhimuss-səlam) sevənlər” heyəti məhəllə camaatının razılığı ilə bu torpaqların ətrafına hasar çəkmək və orada Hüseyniyyə tikmək qərarına gəlmişdir. Onlar dağılmaqda olan qədim məscidi də təmir edib genişləndirmək fikrindədirlər. Şəriət baxımından bu iş caizdirmi?
O torpaq sahəsinin vəqf olmasına dair heç bir sənəd yoxdursa və Hüseyniyyənin tikilməsi qəbirlərin açılmasına səbəb olmasa, maneəsi yoxdur.
Məscidləri və Hüseyniyyələri bəzəmək caizdirmi?
Məscidləri və Hüseyniyyələri bəzəmək caizdirmi?
Zinətləndirmə qızılla, yaxud canlı varlıqların şəkilləri ilə olmasa, israfa da yol verilməyən halda eybi yoxdur.
Məscidlərdə şüar vermək
Pakistanın bəzi məscidlərində deyilən məzhəbi şüarlar və “Heydəri nərəsi” məkruh əməllərdəndirmi?
Səhih və məzhəbi (dini) məfhumu olan şüarlar verməyin eybi yoxdur. Bu şərtlə ki, namaz qılanlara maneçilik törədilməsin və məsciddə irada (vəhn) səbəb olan səslər orada olmasın.
İstifadəsiz məsciddən idman məkanı kimi istifadə etmək
İsfahanın Mübarəkə rayonunun Xuli Xan kəndində qədim bir məscidimiz var. İslam inqilabından sonra bir neçə yeni və böyük məscid istifadəyə verildiyinə görə, bu məscid tamamilə istifadəsiz qalmışdır. Yeri gəlmişkən, bu məscid üçün vəqf siğəsi də oxunmamışdır. Bir neçə ildir ki, bu kəndin idmançılarından bir qrupu, idman üçün yerləri olmadığına görə bu məsciddən qədim idman növü üçün salon kimi istifadə edirlər. Qədim idman növünün milli və ənənəvi idman növü olduğunu, bu idmanın əvvəlindən axırına qədər “ya Əli” (əleyhis-səlam) zikri, Həzrət Məhəmmədə (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) salavat və bu kimi zikrlərin yad edildiyini nəzərə alsaq, məsciddə idman etmək və ondan istifadə etmək səhihdirmi?
Məscidi heç bir vəchlə məscid olmaqdan çıxarmaq və ya idman salonuna çevirmək olmaz. Lakin orada idmanla məşğul olmaq məscidin rövnəqdən düşməsinə, vəhninə (süstləşməsinə) səbəb olmasa və namaz qılanlara maneçilik törədilməsə, caizdir.
Məscidin qədimi kitab və avadanlıqlarının muzeydə saxlanması
Ərdəkan şəhərinin bəzi məscidlərində bir miqdar əlyazma Quran və Quran hizbləri vardır ki, onların əksəriyyəti xarab və yarımçıqdır. Qalanları da məhv olmaq üzrədir. Hətta onların oğurlanması ehtimalı da var. Onları həmin məscidin adından əmanət adı ilə Ərdəkan şəhərinin muzeyinə vermək caizdirmi?
Məsciddə onlardan istifadə etmək mümkün deyilsə, yaxud məhv olmaq üzrədirsə, onları “əhsənə” çevirmək olar. Yəni onları muzeyə və qeyrisinə sataraq yerinə təzə Quranlar alıb məscidə vəqf etsinlər.
Ermənilərin iştirakı ilə məsciddə xətm məclisinin təşkil olunması
Müsəlmanlarla ermənilər arasında müştərək olan muşa (tərəflər arasında müştərək olan və bölünməyən) torpaq sahəsində onların özlərinin icazəsi ilə məscid inşa edilmişdir. Əhli-kitab öz ölülərinin yas məclislərini müsəlman məscidində keçirirlər. Müsəlman vaizi onların məclisində söhbət edir və onların özləri də məclisdə iştirak edir, habelə müsəlmanların məsciddə keçirilən yas məclislərində də iştirak edirlər. Onların məsciddə iştirakı məscidin məqamına hörmətsizlik sayılmırmı?
Onların məscidə gəlməyi İslam dininə qarşı maraq və məhəbbətlərinin artmasına səbəb olarsa, maneəsi yoxdur.
Məscidin zirzəmisindən idman salonu kimi istifadə
Kərəc şəhərinin Heydərabad məntəqəsində bir qədər torpaq sahəsi məscid üçün vəqf olunmuşdur. Camaat məscid tikmək niyyəti ilə köməklərini əsirgəməmiş və bir neçə il bu məscidin zirzəmisində namaz qılmışlar. Hal-hazırda birinci mərtəbəsi istifadəyə verilmişdir. Zirzəmidən məscid avadanlığını saxlamaq üçün istifadə olunur. Məhərrəm ayında İmam Hüseyn (əleyhis-səlam) əzadarlarına orada yemək verilir. Üzrlü (məscidə girməsi haram olan) insanlar ora daxil olmurlar. Bu zirzəmidən cavanlar və yeniyetmələr üçün idman salonu kimi istifadə etmək və əldə olunan mənfəəti həmin məscidin binasına (tikilməsinə) sərf etmək olarmı?
Caiz deyil. Oradan məscid üçün və məscidə münasib işlər üçün istifadə olunmalıdır.
Qadınların aylıq adət zamanı məsciddə olmaları
Tehranda qadınlar məsciddə keçirilən yas məclislərində iştirak edirlər. Onların bəziləri aylıq adət (heyz) vaxtlarında olsalar da bunun hökmünü bilməməzlik üzündən elə o halda məscidə gedirlər. Bəzən mərasim sona çatandan sonra xalçanın nəcis olduğunun şahidi oluruq. Bu barədə mübarək nəzəriniz nədir?
: Qadınların aylıq adət vaxtlarında məsciddə dayanmaqları haramdır. Məscidin xalçası nəcisə bulaşarsa onu paklamaq vacibdir. Bu məsələdən agah olmayanları hökmlərlə tanış etmək lazımdır.
Bəsic (könüllü) hissələrinin və mədəni-maarif qruplarının məsciddə fəaliyyəti
Sərmayədar bir şəxs 15 il bundan öncə məscid tikdirmişdir. Hal-hazırda o məscidin inşası başa çatmışdır. Məscidin bir hissəsində Bəsic – Könüllü Müqavimət Qüvvələrinin bazası yerləşir. Məscidin banisi bəsic bazasının bu məscidin bir hissəsində yerləşməsinə razı deyil. Bir halda ki, bu baza həmin məhəllənin asayişini təmin etmək üçün çox zəhmətlərə qatlaşır. O məkanda olan fəaliyyətlər və qılınan namazlar səhihdirmi?
Orada müsbət yönlü islami mədəni-maarif işləri aparılırsa və namaz qılanlar üçün maneçilik törədilmirsə, caizdir. Əsil baninin icazəsi də şərt deyil.