Yubanmadan təqlid etməlidir. Əməllərindən hal-hazırkı mərcəyi-təqlidinin buyruqlarına uyğun olanlar səhihdir. Bundan qeyrisini yenidən yerinə yetirməlidir.
Əlbəttə, bu mümkündür. Mümkünlüyünün ən yaxşı dəlili bunun həyatda baş verməsidir. Biz elmiyyə hövzələrində bunun şahidiyik.
Qazı müctəhiddirsə öz rəyinə uyğun hökm etməlidir. Əgər zərurət üzündən qeyri-müctəhid mühakimə mənsəbinə təyin edilərsə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir. İslam hökumətinin qanunu ilə mərcəyi-təqlidinin rəyi arasında qarşılıqlı ziddiyyət yaranarsa, bu halda ehtiyata əməl etmək mümkün olarsa, ehtiyata əməl etmək daha üstündür. Mümkün olmasa və ya zərər-ziyana, üsr-hərəcə (çətinliyə, məşəqqətə) səbəb olarsa, ümumi və ictimai məsələlərdə İslam hökumətinin qanunlarına üstünlük verilməlidir. Xüsusi məsələlərdə isə öz mərcəyi-təqlidinin rəyinə əməl etməlidir.
Bizim "Ənvarul-fəqahət" kitabına müraciət edin.
Buna əməl etmək hamıya vacibdir. Yalnız xilafına (hökmün əksinə) yəqin olunan hallar istisnadır.
Əgər məqsəd mütləq ehtiyatdırsa, gərək bütün nəzəriyyələrə baxsın. Lakin məqsədi mərcəiyyət ehtimalı verilən müctəhidlər arasında ehtiyatdırsa, təkcə diri olan alimlərin nəzərlərini öyrənmək, onun üçün kifayətdir.
Əgər məqsədiniz, ehtiyat yolunu hər ikisi fəqahətdə bərabər olan iki müctəhiddən almaqdırsa, eybi yoxdur.
Əksəriyyətin rəyi kifayət deyil. Əgər ələm sübuta yetibsə, ixtilaflı məsələlərdə ona təqlid etmək lazımdır. Sübuta yetməyibsə camaat (hansı bir müctəhidə təqlid etməkdə) ixtiyar sahibidir.
Elmi mərkəzlərdə olan tanınmış mərcəyi-təqlidlərin birinə müraciət edə bilərsiniz.
Əksəriyyətin rəyi kifayət deyil. Əgər ələm sübuta yetibsə, ixtilaflı məsələlərdə ona təqlid etmək lazımdır. Sübuta yetməyibsə camaat (hansı bir müctəhidə təqlid etməkdə) ixtiyar sahibidir.
Bu iş işkalsız deyil.
